Tuesday, September 24, 2019

Sức khoẻ và bệnh tật của người lớn tuổi - Bác sĩ Nguyễn Văn Đích


Sức khoẻ và bệnh tật của người lớn tuổi
13/09/2019
·         Bác sĩ Nguyễn Văn Đích

S người ln tui tăng nhanh khp nơi trên thế gii, nht là các nước đang phát trin,. Hoa k hin có 52 triu người trên 65 tui, chiếm 16% dân s. Tui tác tăng kèm theo nhng thay đi v sc khe khiến cho nhóm nhng người ln tui là mt thành phn đáng chú ý trong xã hi.
1.   Suy gim chc năng
Ngay c nhng người được coi là khe mnh cũng có nhng suy gim v chc năng: th lc gim, mt thường có cườm, nhìn không rõ, nht là khi lái xe ban đêm, hoc khi tri mưa hoc khi đèn ca xe đi ngược chiu chiếu vào mt nên d b tai nn. H cn m cườm khi có tr ngai, cũng như khám mt hàng năm đ nga các bnh khác.
Sc nghe ca người ln tui gim nht là đi vi ging cao, người nói quá nh, nói quá nhanh. H nghe được nhưng không hiu được, có khi người nói nói mt câu dài, tiếng to tiếng nh làm cho người ln tui nghe tiếng được tiếng không nên d b nhm ln. Do đó khi nói vi người ln tui, cn đng trước mt h, nói chm và ln tiếng, rành rt tng tiếng thì h d nghe được hơn. Các máy nghe ngày nay tuy khá tt nhưng chưa hoàn chnh li đt tin nên người ln tui không cung ng được. Dù vy h vn cn có máy nghe vì mt liên lc vi thế gii bên ngoài, b hn chế thông tin làm cho ho d b trm cm và suy gim trí tu.
H biết là nghe kém nhưng vn ch quan, mt ông trách v: Sao ngày xưa em nói du dàng như thế mà bây gi em la ln tiếng như thế?!. Ông quên rng vì ông b điếc nên bà v phi nói ln tiếng, không phi vì bà không du dàng như trước!
Ngoài thính giác và th giác, v giác cũng thay đi, h mt dn cm giác ngon ngt vì nhng đu thn kinh tiếp nhn cm giác ngon ngt mt đi, ch nhng đu thn kinh tiếp nhn cm giác đng còn tn ti nên h thy đng ming, ăn không ngon, phi dùng nhiu gia v đ tăng khu v.
Thêm vào đó răng b mòn, thường b bnh c chân răng, bi sâu răng, có m chân răng, phi rút tu hoc phi nh, do đó không nhai tt, không ăn được tht và các đ ăn cng nên s nuôi dưỡng gim, làm cho xung cân và yếu sc. Cn phi cho h răng đ ăn.
Trong khi đó tóc rng làm cho đu hói tóc thưa, bc, da dăn deo, khô, nga nht là khi thi tiết lnh do mt cht m dưới da nên người ln tui cm thy lnh hơn người tr. Din mo thay đi, đúng là cái răng, cái tóc là góc con người.
Các khp xương thoái hoá, lưng còng và đau, đi lom khom, đu gi biến dng và đau, bp tht teo nh, chân tay run ry, d b té ngã. Té ngã là tai nn hay xy ra nht người ln tui Hoa k, t 30-40% người ln tui b té ngã mi năm. Mt cái té nh trong nhà tm hoc bước ht có th làm gy c xương đùi hoc chn thương s não làm chy máu não, phi nhp vin đ m. Người ln tui nm bnh vin d b nhim trùng, viêm phi, suy tim, biến chng này dn đến biến chng khác nên d b t vong. Cn khuyến khích vt lý tr liu, tp tài chi đ gi thăng bng, xếp đt phòng c, li đi, hành lang có tay vn đ tránh vp ngã, cung cp gy, xe lăn, ghế tm v..v..
2.  Suy gim tinh thn
Ngoài s suy gim v cơ th, tinh thn người ln tui cũng thay đi dù không có bnh tâm trí. H có nhng thói quen khó b, hay quên nhng vic mi xy ra, có th quên tên ca mt người bn nhưng mt lúc sau li nh li được, đây không phi là bnh, ch là lão hoá.
H vn x dng được các dng c quen dùng nhưng khó hc các kiến thc mi, khó hc được cách dùng các dng c phc tp. Đng trước mt tình hung phc tp h bi ri, không biết cách x trí. Đến mt quang cnh l h b lác hướng, không biết tìm li ra nên d b lc. Đó là s lão hoá bình thường. H cũng d b d d, la gt, d nghe theo nhng li d d bi nhng qung cáo, và ca nhng người mun làm tin vì h không suy xét được.
H thường có mt s bnh mãn tính như cao huyết áp, tiu đường, bnh tim mch, suy thn hoc ung thư và thường phi ung nhiu th thuc do đó d b nhm ln cũng như b tác dng ph ca thuc làm cho chóng mt, bun ng v..v..Ngày trước h là ch gia đình, ch bo con cái, bây gi phi nh con cái đưa đi khám bnh, dn đường, khai bnh vi bác sĩ, và nghe ch dn ca bác sĩ vì h không lái xe được, không nói năng mch lc, không nghe được đy đ, hay nhm ln và d quên. Bác sĩ mun được vic và nhanh chóng cũng mun nói thng vi con cái và không đ ý đến đương s là người bnh làm cho h cm thy yếu kém, b gt sang bên l, b loi ra khi s người bình thường.
Mt s người bun bã chán nn, b trm cm, chán ăn, khó ng, không thiết sng, do đó không điu tr tt. Mt s khác, nht là ph n có th b sa sút trí tu, không nhng quên nhng vic mi xy ra nhưng quên dn v quá kh, quên tên con cháu, quên ngày sinh tháng đ, đến lúc không còn biết mình là ai. Nhng người này cn s săn sóc toàn din, gm ăn ng, tiêu tiu, tm ra v sinh cơ th. H không kh vì không còn biết gì nhưng con cháu kh không nhng vì phi săn sóc cơ th nhưng kh vì b m không nhn ra mình mà có khi ngược li b m tưởng nhm rng mình là b hay là m!
3.  S cô đc
Ngày nay con cái đi làm xa, phi lo sinh kế và lo cho v con riêng ca mình nên ít có kh năng thăm hi chăm sóc cho b m như trước.
Mt ông trên 70 tui, góa v, b ung thư đi tràng đã được gii phu, m hu môn ra thành bng, phi mang túi cha phân thành bng. Ông đã được hóa tr nhiu ln vì ung thư di căn, vi nhiu tác dng ph, ăn không được, ng không được, chân tay tê cng. Ông sng mt mình, t săn sóc, c theo đui s điu tr. Ông nói: Tôi có 6 người con nhưng c năm đến ngày sinh nht ch có mt người gi đin thoi hi thăm!. Tuy vy trong thc tế vn có nhiu người con rt tt, b công ăn vic làm, nhà săn sóc b m. Mt ông có m b bnh sa sút trí tu. Bà b hoang tưởng nghi là có người theo dõi hãm hi mình, nghi con dâu b thuc đc cho mình, ly trm tin ca mình. Cô con dâu không chu ni, đòi ly d. Ông đành thuê nhà riêng vi m đ nuôi m!
4.  Bin pháp giúp người ln tui.
Báo cáo cho biết nguòi M ln tui, nht là nhng người nông thôn gp khó khăn trong vic đi li, làm cho h không đi khám cha bnh thường xuyên được do đó không được điu tr tt, nh hưởng bt li cho sc kho.
Ngoài nhng bin pháp giúp người ln tui phc hi mt phn chc năng b suy gim như đã nói trên, M có t chc bo v người ln tui, tránh cho h b b rơi, b ngược đãi hoc b lm dng v th xác cũng như v tin bc. Nhân viên y tế và mi người có trách nhim phát hin và báo cáo nhng trường hp ngược đãi người ln tui vi cơ quan chc năng đ có bin pháp bo v. Nếu người đó không t săn sóc và b suy gim trí tu đến mc không còn hiu biết đ t quyết đnh, s có phán quyết ca tòa án, c người bo tr và xếp đt đ người đó được săn sóc chu đáo. Ngoài ra đ giúp đ nhng người không t săn sóc được, có t chc gi là Săn sóc ti Nhà” đưa nhân viên đến nhà, đ giúp đ người ln tui trong sinh hot hàng ngày thay cho thân nhân, đưa h đi khám bnh, mua thuc, nhc nh ung thuc, đi ch, coi sóc vic ăn ung. Săn sóc ti Nhà cũng t chc các bui hi hp sinh hot đ người ln tui gp nhau chuyn trò, ca hát và khiêu vũ…
Nghiên cu cho thy nhng vic này nếu làm đúng giúp cho người ln tui được điu tr tt hơn, gim bt s người phi nhp vin, gim bt chi phí v y tế.
Mt điu đáng khích l là hin nay 20% người M trên 65 tui vn còn làm vic đ tăng thu nhp và đóng thuế. S này tăng gp đôi so vi năm 1985.
Tóm li có nhiu bin pháp giúp cho người ln tui sng kho mnh và sng lâu, vui hưởng tui già, thu ngn li thi gian b tàn phế.
Bác sĩ Nguyn Văn Đích
(Ngày 4 tháng 9 năm 2019)


No comments:

Post a Comment