Biến chứng sau khi mổ
cataract (Cườm khô)
25/01/2018
Thính giả Kenny Trần,
49 tuổi, Georgia, hỏi:
“Trước khi mổ nhìn gần
không rõ, không đọc sách được; sau khi mổ mắt 1 tháng, đọc sách được, nhưng
thấy xa không rõ, bác sĩ cho biết có màng như đám mây, cần bắn laser".
Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả
lời:
Chỉ có bác sĩ chuyên
khoa chữa cho bịnh nhân mới có thẩm quyền quyết định và bàn cãi về tình trạng
của bịnh nhân. Mong những nhận xét sau đây có thể giúp bịnh nhân hiểu hơn những
gì bác sĩ nói và lấy quyết định cho riêng mình. Sau đây, cũng như mọi khi, tôi
chỉ xin nêu một số nhận xét chung chung, hoàn toàn có tính cách thông tin, về
những gì có thể làm bịnh nhân thấy không rõ sau khi giải phẫu cataract.
Trong bịnh cataract,
hoặc cườm khô , có một vết đục trong thủy tinh thể của mắt (lens). Trong một
cái máy chụp hình, nhìn vào phía trước, chúng ta thấy một thấu kính (camera
lens) để cho ánh sáng đi vào phía sau và ánh sáng in hình lên phim hoặc trên
màng phim tiếp nhận. Mắt chúng ta cũng tương tự như một cái máy chụp hình, ánh
sáng cũng đi qua một bộ phận như một cái thấu kính, bộ phận đó là thủy tinh thể
(lens). Lúc cườm khô (cataract) mới xuất hiện, người bịnh thường không thấy
thay đổi gì trong khả năng mình trông thấy, nhưng từ từ theo thời gian, vết đục
càng ngày càng ảnh hưởng tới thủy tinh thể mắt, làm cho người bịnh biết mắt mờ
đi (blurred vision), hình thể sự vật bị méo mó, người bịnh xốn mắt, khó chịu lúc
nhiều ánh sáng và dễ bị chóa mắt lúc nhìn vào một ngọn đèn (glare). Cataract
không chữa bằng thuốc uống được. Các chữa duy nhất là giải phẫu (mổ) , bằng
cách lấy cái thuỷ tinh thể đã vẫn đục ra khỏi cái vỏ (capsule) chứa đựng nó và
thay thế vào đó bằng một kính nhân tạo bằng plastic (intraocular lens).
Biến chứng:
1) Vết đục mặt sau vỏ
bọc thuỷ tinh thể (Posterior Capsule Opacities, PCO).
Đây là một trong những
biến chứng thường xảy ra nhất. Lúc bác sĩ mắt lấy thuỷ tinh thể đã hư ra khỏi
vỏ bọc [capsule] trong suốt của nó để thay thế bằng thuỷ tinh thể nhân tạo,
trong chừng 20% các trường hợp, một số tế bào biểu bì của thuỷ tinh thể (lens
epithelial cells) còn sót lại và mọc lên trên mặt sau của vỏ capsule, làm vỏ
vẩn đục và bịnh nhân thấy mờ; thời gian có thể là lúc mới hồi phục hoặc vài
tháng sau đó.
Capsulotomy:
Chữa trị PCO khá giản
dị, thực hiện ngoại chẩn chừng vài phút thì xong. Bác sĩ dùng tia laser rọi vào
mắt, nhắm vào vùng vỏ [capsule] bị đục , phá huỷ các tế bào biểu bì và bịnh
nhân thấy rõ ràng trở lại (YAG laser capsulotomy). Sau đó bs có thể cho thuốc
nhỏ mắt có tác dụng giảm viêm. Bịnh nhân có thể thấy rõ lại nội trong ngày và
sinh hoạt như bình thường. Tuy nhiên bịnh nhân có thể thấy như "ruổi
bay" trước mắt (floaters, mouches volantes ( Pháp)). Các floaters này sẽ
hết sau vài tuần. Cũng như phẫu thuật lấy cataract, capsulotomy là một thủ
thuật rất an toàn. Tuy nhiên, về biến chứng: sau khi mổ cataract có 1% cơ nguy
bị tróc võng mạc (detachment of the retina); cơ nguy này tăng thêm 1% nữa (=2%)
sau khi là capsulotomy.
2) Thấu kính nhân tạo
nội tròng bị lệch chỗ (dislocation or displacement of the intraocular lens):
Khi đặt thấu kính IOL vào vỏ [capsule], có thể IOL không nằm đúng vị trí.
Lý do:
Vỏ chứa thuỷ tinh thể
vì rất mỏng (dày bằng một hồng cầu) có thể đã bị rách sau khi lấy cataract ra.
Các sợi giữ vỏ capsule
bị đứt (zonules)
Cánh ("arms"
giữ IOL có thể bị hư, gảy, không neo IOL đúng cách trong vỏ capsule.
Nếu IOL bị lệch, bác
sĩ cần biết sớm để may lại giữ nó đúng chỗ, hay thay IOL khác. Sau 3 tháng, sẽ
khó lấy IOL ra vì nơi mổ đã thành thẹo dính chặt lại. Nghiên cứu trên 17000
trường hợp ở Mayo Clinic (Mỹ) cho thấy tỷ lệ sau 10 năm 1/1000, sau 20 năm
7/1000 và sau 25 năm là 17/1000.
3) Tróc võng mạc (võng
mô) (detachment of the retina)
4) Bịnh nhân có thể
vẫn bị mờ mắt sau khi đã giải quyết vì những bịnh khác nhau ở võng mạc như
thoái hoá điểm vàng võng mạc (macular degeneration) ở người già, bịnh võng mạc
do tiểu đường (diabetic retinopathy), vv
Chúc bịnh nhân may
mắn.
Tham khảo:
1)Chris A. Knobbe, MD:
Cataract Surgery Complications
http://www.allaboutvision.com/conditions/cataract-complications.htm
2)Posterior Capsule
Opacification After Lens Implantation
https://www.medscape.com/viewarticle/781856
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 18 tháng 1 năm
2018
