VÌ SAO NGƯỜI TRÍ TUỆ KHI BỊ HIỂU LẦM LẠI KHÔNG GIẢI THÍCH?

 VÌ SAO NGƯỜI TRÍ TUỆ KHI BỊ HIỂU LẦM LẠI KHÔNG GIẢI THÍCH?

Cuộc sống không phải điều gì cũng phải tranh luận đúng sai, cao thấp cho bằng được. Đối nhân xử thế, buông bỏ cái tôi cố chấp, không phải giải thích nhiều, đây là lựa chọn của người có trí tuệ.

Nhân sinh trên đời, lúc nào cũng muốn giải thích một chút để tránh hiểu lầm, nhưng mà, một khi giải thích lại phát hiện dù cố gắng thế nào cũng vô dụng, thậm chí càng nói càng tệ hơn. Bởi vậy, làm người không cần giải thích chính là lựa chọn của bậc trí giả vậy. Chọn cách im lặng, là biểu hiện của sự trưởng thành.

Núi cao không cần giải thích về độ cao của chính mình,
mà vẫn đứng sừng sững trong mây;
biển lớn không cần giải thích độ sâu của mình,
mà vẫn cứ dung nạp trăm sông không ngừng nghỉ;
đất dày không cần giải thích độ dày của mình,
mà tấm lòng vẫn bao la nâng đỡ vạn vật...

Cuộc sống không phải điều gì cũng phải tranh luận đúng sai, cao thấp cho bằng được. Đối nhân xử thế, buông bỏ cái tôi cố chấp, không phải giải thích nhiều, đây là lựa chọn của người có trí tuệ. Sống trên đời, chúng ta thường vướng mắc vào những thứ không đáng, lãng phí quá nhiều thời gian quý giá.

Nước trong quá thì không có cá, người xét nét quá thì không có bạn, cuộc sống đôi khi cần hồ đồ một chút, khôn khéo quá sống thật rất mệt mỏi. Cuộc sống đừng quá coi trọng danh lợi, giản dị một chút sẽ tự do tự tại. Bạn cho đi càng nhiều, thì nhận lại cũng càng nhiều.

- Học cách khoan dung, giúp cuộc sống bạn rời xa phiền não; học cách cho đi, cuộc sống của bạn sẽ tràn ngập ánh mặt trời; học cách buông bỏ, tuy bản thân rất quan trọng, nhưng dù không có bạn thì trái đất này vẫn quay. Kỳ thực, trời xanh thăm thẳm, mây đen rồi sẽ bay đi; kỳ thực, mộng ảo rất ngắn, vạn vật đều thuận với tự nhiên; kỳ thực, nước mắt cũng ngọt, hết thảy đều là do tâm thái của bạn quyết định.

Tĩnh tâm nghĩ về những chuyện đã trải qua, không bàn luận chuyện của người khác, có thể chịu khổ chính là chí sĩ, chịu thiệt không phải là kẻ ngốc, kính trọng quân tử thể hiện ra đức hạnh, sợ tiểu nhân không phải bất lực, lùi một bước biển rộng trời cao.
Muốn tiến bộ phải biết khiêm nhường, khi đắc ý không nên cao hứng, thực hành Nhẫn Nhục chính là người biết lưu lại cho mình một đường lui.

Namo Buddhaya

 

TRÍ NHỚ GIẢM SÚT PHẢI LÀM SAO?

 

TRÍ NHỚ GIẢM SÚT PHẢI LÀM SAO?  Bài viết của hai bác sĩ Mehmet Oz và Michael Roizen   Đôi lúc, bạn có cảm giác mất trí nhớ tạm thời nên chẳng biết mình đang và cần làm gì? Càng lớn tuổi, con người càng hay quên. Đó là lý do bạn nên quan tâm, chăm sóc cho "bộ nhớ" của mình từ bây giờ. Trí nhớ và hoạt động trí tuệ nói chung là chức năng thần kinh cao cấp của con người. Ở mỗi người, trí nhớ lại có những phương thức hoạt động phù hợp với hoàn cảnh nghề nghiệp, gia đình, vị thế xã hội của họ. Trí nhớ ngắn hay dài hạn đều phụ thuộc vào não bộ. Người ta phân biệt hai loại trí nhớ ngắn hạn và dài hạn. Trí nhớ ngắn hạn là khả năng lưu giữ những thông tin mới tiếp nhận trong vài giây, trước khi nó được củng cố để giữ lại lâu dài. Trí nhớ dài hạn là quá trình lưu giữ các thông tin tiếp nhận được và con người có thể nhớ tới chúng sau một thời gian. Dù ngắn hay dài hạn, việc hình thành và duy trì trí nhớ đều trông cậy vào một khu vực nằm sâu trong não bộ, gọi là vùng hippocampus. Bên cạnh nó là vùng hạnh nhân (amygdala), tạo cảm xúc, in dấu những ký ức của mỗi người. Lớp ngoài của võ não lưu giữ trí nhớ dài hạn ở những khu vực khác nhau nhờ những loại hình thông tin đa dạng như ngôn ngữ, cử chỉ, cảm giác... Để những vùng nói trên hoạt động hiệu quả, các động mạch nuôi não phải thông suốt để não có đủ  ô-xy, năng lượng, các chất dẫn truyền thần kinh không thiếu hụt và các "khớp thần kinh" (synase) được bảo tồn. Tuy nhiên, trong thực tế, những điều kiện đó dễ bị xâm hại do tác động của nhiều yếu tố, khiến chúng ta sa sút trí tuệ, mất trí nhớ, bị bệnh Alzheimer, Parkinson... Những phương pháp cải thiện trí nhớ hiệu quả:  Kẻ thù nguy hiểm nhất của trí nhớ là stress. Trong gia đình cũng như ngoài xã hội, mọi người đều chịu nhiều áp lực. Không ít người bị stress trầm trọng khiến cơ thể phóng thích nhiều cortisol (hormone stress), làm tổn thương vùng hippocampus. Mặt khác, stress còn làm giảm, thậm chí mất tập trung. Ngoài ra, cortisol còn thúc đẩy việc sản xuất insulin, ngăn không cho vùng hippocampus sử dụng đủ đường huyết để não có năng lượng cho việc ghi nhớ. Hơn thế stress còn gây khó khăn cho việc "truy cập" ký ức đã được lưu giữ.  Dưới đây là các cách giúp cải thiện trí nhớ. 1. Hóa giải stress bằng phương pháp thiền hay yoga.  Đây là cách gỡ bỏ các áp lực, làm trùng giãn tâm thần, tăng khả năng tập trung... Ngoài ra, bạn có thể luyện tập thể lực ngoài trời như bơi lội, đi bộ, đạp xe, tập aerobic... Hoạt động thể lực chính là biện pháp đốt cháy stress, vì chúng cho tim tăng cung lượng máu tới não và các phủ tạng, khiến tinh thần phấn chấn, sảng khoái.  2. Tập thể dục cho não bằng cách đọc sách, báo, lướt các trang web lành mạnh và bổ ích.  Đồng thời, bạn nên chơi các trò chơi trí tuệ như ô chữ, cờ tướng (hoặc cờ vua), học ngoại ngữ hay chơi một loại nhạc cụ nào đó... Cách này làm tăng lượng ô-xy tới não, thúc đẩy quá trình dịch chuyển từ bộ nhớ ngắn hạn sang dài hạn.  3. Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân đối, nhiều rau, trái cây, giúp tăng cường các chất dinh dưỡng như lecithin (có trong dầu đậu nành, trứng, lạc, mầm lúa mạch, gan), vitamin C (trong cam, chanh, rau, quả) và các vitamin nhóm B (trong gan, thận, thịt nạc, sữa, yoghurt). Tất cả các chất này hỗ trợ cho việc sản xuất chất dẫn truyền thần kinh acetylchline. Các a-xít béo omega-3 như DHA được coi là "thức ăn của não".. Chúng có nhiều trong các loài cá biển vùng nước lạnh như cá hồi, các trích... giúp bù đắp một lượng đáng kể chất xám của não. Chất béo trong não làm thành các màng tế bào và giữ vai trò quan trọng trong hoạt động sống còn của tế bào não. Các nơ-ron thần kinh cũng rất giàu a-xít béo omega-3 còn giúp cân bằng xảm xúc lành mạnh và tâm trạng tích cực ở người cao tuổi. DHA cũng là thành phần chính của các "khớp thần kinh". Nhiều công trình nghiên cứu đã cho thấy, các chất chống ô-xy hóa từ rau, trái cây, các quả mọng (mâm xôi), khoai lang, cà chua, bông cải xanh, củ cải đường, cam, nho, quả cherry, kiwi, gấc... làm giảm đáng kể nguy cơ suy giảm trí nhớ di chứng trung hòa hoặc vô hiệu hóa các gốc tự do. Ngoài ra, các chất chống ô-xy hóa còn cải thiện dòng chảy ô-xy qua cơ thể và não. Với những người cao tuổi, chế độ ăn hạn chế năng lượng xem ra rất hữu ích. Họ sẽ tránh được các nguy cơ thừa cân, béo phì, dẫn tới những bệnh mạn tính như cao huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch... Chúng không những đe dọa khả năng ghi nhớ mà cả sinh mạng người cao tuổi. Não có chừng 50% nước cho nên bạn phải uống đủ nước (1.500-2.000ml mỗi ngày) để thủy hợp (hydrate hóa) não dễ dàng. Thiếu nước hoặc mất nước nhẹ có thể làm gia tăng hormone stress, khiến não bị tổn thương, giảm thiểu trí nhứ. Bạn có thể uống nước sôi để nguội hoặc nước trà. Trong trà có nhiều chất tăng thư giãn tâm thần, tăng sự lanh lợi, hoạt bát... Thế nhưng, bạn cần tránh uống trà đặc vào buổi tối vì có thể dẫn đến mất ngủ. Mỗi ngày, bạn nên uống một đến hay ly rượu vang đỏ. Chúng có tác dụng làm giãn nở mạch máu. Các chất chống ô-xy hóa trong rượu còn bảo vệ tế bào não, qua đó cải thiện trí nhớ của bạn. Tuy nhiên, không nên lạm dụng rượu vì uống nhiều làm tăng cholesterol, nguy cơ xơ vữa động mạch và cản trở dòng máu tới não. Các nghiên cứu của Đại học Harvard, Mỹ, đã chứng minh, người lạm dụng rượu thường kém tập trung. Khi tham gia những thử nghiệm về nhận thức, họ kém hơn hẳn những người uống rượu vang có chừng mực.  4.Phải tạo được giấc ngủ tốt để giúp não củng cố trí nhớ ngắn hạn cũng như dài hạn. Nghiên cứu của Đại học Lubeck , Đức, đã cho thấy sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề có liên quan mật thiết đến giấc ngủ đầy đủ của mỗi người. Chứng mất ngủ hay chứng ngừng thở khi ngủ làm cho người ta mệt mỏi nên không thể tập trung. 5.Kiểm soát tốt những căn bệnh mãn tính như cao huyết áp, đái tháo đường... cũng là một giải pháp hữu hiệu để tăng cường trí nhớ.  6.Lối sống tích cực, lạc quan, cởi mở có tác động rất lớn trong việc giảm thiểu nguy cơ trầm cảm, nhất là đối với phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh và những người lớn tuổi. Đồng thời, cách này còn cải thiện đáng kể trí nhớ và các hoạt động trí tuệ nói chung.  Bài viết của hai bác sĩ Mehmet Oz và Michael Roizen  Nguyễn Minh Tâm dịch

 

Không chỉ là một giấc chiêm bao - Phạm Tín An Ninh

 ·                 Không chỉ là một giấc chiêm bao

Phạm Tín An Ninh

Mùa hè Bắc Âu khá đẹp, đầu tháng sáu trời về đêm vẫn còn se lạnh. Cái lạnh tựa như Đà Lạt ngày nào, thường gây chút xao xuyến, nhớ nhung nhưng cũng dễ đưa người ta vào giấc ngủ. Tôi có thói quen đi ngủ muộn và ngủ khá ngon giấc, ít khi mộng mị, vậy mà khuya hôm nay tôi có một giấc mơ khá dài. Không nhớ dài bao lâu, nhưng nó gói ghém gần cả đời lính của mình, với đủ những khuôn mặt đồng đội, huynh đệ suốt một thời trận mạc. Tôi cũng không giật mình tỉnh mộng như các lần chiêm bao trước. Giấc mơ kết thúc yên ả như tôi vừa xem xong một cuốn phim tình cảm với buồn vui lẫn lộn. Thức dậy, nằm trằn trọc, mơ màng giữa mộng và thực rồi miên man hồi tưởng cả một thời quá khứ, dù hiểm nguy gian khổ, nhưng lại là quãng đời đẹp đẽ nhất của riêng mình.

Người đã bất chợt bước vào giấc mơ và mang theo cho tôi cả một thời quá khứ ấy là Đặng Trung Đức. Anh đã tử trận tại khu vực Ngô Trang, phía Bắc thành phố Kontum trong trận chiến mùa Hè 1972,

Cả một đời  binh nghiệp của tôi gần như gắn liền với anh Đức,  luôn theo phía sau anh để thay thế các chức vụ của anh giao lại. Khi mãn khóa 18 Thủ Đức, tôi được bổ nhậm về trình diện đơn vị thì gặp anh, và hai anh em ở cùng đại đội. Đức tốt nghiệp Khóa 19 Võ Bị Đà Lạt, ra trường về đơn vị trước tôi khoảng 5 tháng. Anh làm Trung đội trưởng Trung đội 1 còn tôi, Trung đội trưởng Trung đội 3. Đại đội trưởng lúc ấy là một anh trung úy, niên trưởng Khóa 16 Võ Bị của Đức, rất đa tài và yêu thương em út. Sau đó, Đức lên làm đại đội trưởng, tôi làm đại đội phó cho anh. Một thời gian sau, anh được điều động về làm Trưởng ban 3 tiểu đoàn, tôi lên thay anh, rồi sau đó lại thay anh một lần nữa, trong chức vụ Ban 3 tiểu đoàn để anh về làm Trưởng ban 3 trung đoàn. Và có một thời gian khá dài hai anh em cùng làm việc tại Bộ Chỉ Huy Trung Đoàn, khi tôi về đảm trách một ban khác. Đầu năm 1971, khi anh ra nắm tiểu đoàn, tôi lại có thời gian thay anh ở chức vụ Ban 3 Trung Đoàn. Chúng tôi cùng một đơn vị từ lúc mới ra trường, luôn sống gần nhau cho tới khi anh hy sinh. Rất thân tình, xem nhau như anh em, mặc dù anh cũng trạc tuổi tôi.

Trong giấc mơ, Đức đến thăm tôi trên một đỉnh đồi, nơi đơn vị đóng quân. Mặc quân phục, tay cầm khẩu M-18, nhưng không mang cấp bậc. Vẫn trẻ trung hào khí, nhưng không còn cái vui vẻ, dí dỏm ngày nào. Nét mặt đượm buồn. Đức hỏi thăm tôi từng người, những anh em cùng đơn vị cũ. Có điều lạ là không thấy anh nhắc những người đã mất. Khi tôi hỏi về anh Võ Anh Tài, các bạn Trần Công Lâm, Đỗ Bê, Dương Đình Chính, Đức bảo là họ cùng đang chiến đấu với anh. Nhưng những người bạn này, cũng là những tiểu đoàn trưởng, đã chết tại chiến trường Kontum, trước và sau ngày Đức hy sinh.

 Trong giấc mơ, tôi cũng mơ hồ là Đức đã qua đời từ lâu rồi, nên e dè hỏi, nhưng Đức bảo anh vẫn còn sống và luôn ở bên cạnh bạn bè đồng đội đây thôi. Đức tâm sự thật nhiều, kể cả chuyện riêng, chuyện gia đình lẫn chuyện nhà binh, đơn vị. Tôi cũng kể lẫn lộn chuyện tù đày, vượt biên, từng khốn cùng sống chết, cứ như từ kiếp trước. Đức cũng không thắc mắc, nắm tay tôi sụt sùi. Khác hẳn với những giấc chiêm bao khác, thường thì tôi giật mình tỉnh giấc, nhưng hôm nay, khi Đức chia tay từ giã, bước xuống triền đồi, tôi vẫn nhìn theo cho tới khi hình bóng anh biến mất sau một đám cây bên tảng đá…

Tỉnh giấc, tôi vẫn nằm yên, như để cố níu giữ giấc mơ và nhất là hình bóng của Đức. Đã từ khá lâu rồi, thỉnh thoảng tôi có thoáng hình dung tới Đức, đặc biệt mỗi khi nhắc lại chuyện cũ với anh em cùng đơn vị, nhưng hôm nay, bất ngờ tôi đã “gặp” lại anh và ngồi bên nhau rất lâu, cho tôi cái cảm giác là anh vẫn còn sống ở đâu đó, bất chợt tìm tới thăm mình. Tôi vẫn cứ nằm khá lâu trên giường, nhắm mắt nghĩ tới Đức, nhớ lại tất cả những gì biết về anh, hình dung từng cử chỉ của anh. Một hành động như là không để cho anh thực sự biến mất.

Đức sinh ra ở Đà Nẵng. Cha anh là người Quảng Nam, nhưng anh không hề có trong tâm trí hình ảnh của ông, vì khi anh mới lên ba thì ông đã (biến) mất. Mẹ là người Huế. Anh lớn lên trong vòng tay của mẹ. Bà khổ sở tảo tần để nuôi anh ăn học. Người mẹ cô đơn, nhỏ nhắn, nghèo khó ấy lại là cái bóng chở che anh cả một quãng đời cho đến khi anh vào lính. Cũng chính cái nghèo khó ấy mà cuộc hôn nhân của anh đã gặp rất nhiều khó khăn trắc trở, bởi người yêu (sau này là vợ anh) là thứ nữ của một gia đình thế giá, giàu có thuộc hoàng tộc triều Nguyễn. Cuộc hôn nhân tưởng đã không thành, nếu không có sự chở che hỗ trợ hết lòng của Kim Oanh, một cô bạn thân của hai người, sau này cũng là cô phù dâu và là người bạn thân thiết nhất của vợ chồng Đức. Đám cưới vội vàng, đơn giản diễn ra ngay sau ngày anh tốt nghiệp từ Trường Võ Bị.

Với những đức tính từ khi còn là một Hướng Đạo Sinh đến khi được tôi luyện từ ngôi trường Võ Bị, Đức sớm tìm được thiện cảm và trở thành rể quý của gia đình vợ sau này. Nghe nói, khi biết tin Đức bị thương nhẹ mấy lần, ông bà nhạc lo lắng lắm. Do quen biết nhiều, ông bà có ý định lo cho Đức về nắm cái quận nào đó ở Bình Định. Ngày Đức mất, ông bà đã khóc hết nước mắt và nhận lo việc an táng Đức ở gần gia đình ông, trong thành phố Qui Nhơn. Đức được chôn cất ở Nghĩa trang Phật Giáo, Khu Gành Ráng, một vị trí khá đẹp, xa xa có mộ phần của nhà thơ Hàn Mặc Tử.

Ông bà đưa chị Đức và hai con sang Pháp từ năm 1979, nhưng chị Đức mất sớm do một chứng bệnh nan y. Sau khi chị mất, ông bà quyết định ăn chay trường, tu tại gia và cũng mất khoảng hơn mười năm sau đó. Hai con của anh chị Đức, một trai một gái. Ngày Đức mất, cháu trai mới lên bốn và cháu gái chưa tròn một tuổi, chưa biết mặt cha. Hai cháu vẫn sống ở Pháp, thỉnh thoảng có liên lạc với chúng tôi để hỏi về người cha qua cố. Cô bạn thân, từng hết lòng giúp vợ chồng Đức trong cuộc hôn nhân, đang sống ở Houston, vẫn liên lạc thường xuyên với hai cháu như một bà mẹ đỡ đầu, và thỉnh thoảng về Việt Nam thăm và sửa sang mộ phần của Đức. Riêng bà cụ, mẹ của Đức cũng đã qui tiên sau vài năm được hai con của anh chị Đức bảo lãnh sang Pháp. Đặc biệt ông cụ thân sinh của Đức, không hề chết như anh đã nghĩ. Ông bỏ gia đình theo Việt Minh từ thời Cách Mạng Mùa Thu, rồi ở lại miền Bắc lập gia đình khác. Năm 1976, ông về Nam, sau khi đã “phục viên”, có gặp lại mẹ cùng vợ con của Đức và đến thắp hương trên mộ Đức. Không hiểu khi ấy ông nghĩ gì khi đứa con trai mà ông đành lòng bỏ rơi từ tấm bé để theo đuổi một lý tưởng huyễn hoặc, đã bị giết bởi bàn tay các đồng chí của chính ông. Ông cũng đã qua đời không lâu sau đó.

Tôi lập gia đình sau Đức khoảng hai năm. Và gần như suốt thời gian tôi quen biết với bà xã tôi, Đức cũng thường ở bên cạnh chúng tôi, nên càng gần gũi thân tình. Sau này, vợ con tôi vẫn luôn ở cạnh vợ con Đức, từ những lúc còn phải đi thuê cho đến khi được cấp nhà trong khu cư xá sĩ quan. Chúng tôi thân thiết chẳng khác anh em trong nhà. Tính tình của Đức rất thẳng thắn, nhưng luôn vui vẻ, thân thiện giúp đỡ mọi người. Trong đơn vị, từ cấp chỉ huy đến thuộc cấp ai cũng quí mến.

Hai ngày trước khi Đức hy sinh, khi tiểu đoàn anh vừa kéo ra tạm nghỉ quân dọc theo Quốc lộ 14 và tình hình tương đối yên tĩnh, tôi bay theo chiếc C&C mang cho anh mấy thùng lựu đạn, 20 khẩu M-72 theo yêu cầu của anh, và đặc biệt là một phóng đồ hành quân để đơn vị anh chuyển sang vùng hoạt động mới. Anh vào một tần số riêng, căn dặn tôi và cả anh phi công bay thật thấp và theo hướng chỉ dẫn của anh để tránh đạn phòng không của địch. Tôi bảo có mang quà riêng cho anh (một chai rượu lễ của vị linh mục người Pháp biếu tôi khi đến thăm ông ở Tòa Giám Mục Kontum, nơi đơn vị tôi đã giải tỏa hơn một tháng trước đó). Khi trực thăng vừa đáp xuống, anh chạy đến chỉ để kịp bắt tay tôi, nhận bản phóng đồ và chai rượu. Không ngờ đó là lần cuối cùng chúng tôi còn nhìn thấy nhau, trong vội vã.

Trước đó, là cái chết đau đớn của anh Võ Anh Tài, niên trưởng Khóa 16 Võ Bị của Đức, người cùng quê với vợ tôi, và trong cư xá anh chị ở giữa nhà chúng tôi và anh chị Đức, nên cũng khá thân tình. Anh bị mìn, mất cả hai chân khi cùng tiểu đoàn vượt qua hàng rào phòng thủ để tái chiếm khu Bệnh Viện 2 Dã Chiến.

Sau anh Đức, thêm một người bạn thân thiết của tôi cũng hy sinh. Trần Công Lâm, thằng bạn cùng khóa Thủ Đức, cùng trung đội sinh viên sĩ quan, nó nằm giường trên, tôi giường dưới, mãn khóa rủ nhau cùng về một đơn vị. Trước khi nắm tiểu đoàn, Lâm là đại đội trưởng Trinh Sát nổi tiếng cả Quân Đoàn. Sau ngày anh Đức và Lâm mất, hầu hết những sĩ quan cũ cũng đều bị thương hay thuyên chuyển đi đơn vị mới, tôi có cảm giác thật buồn và khá cô đơn.

Đơn vị chúng tôi đã viết thêm một trang sử oai hùng cho QLVNCH khi tạo những chiến thắng lẫy lừng để giữ vững Kontum trong suốt Mùa Hè Đỏ Lửa và những năm gay go sau đó, nhưng cũng đã phải trả một cái giá không hề nhỏ khi nhiều đồng đội, bạn bè thân thiết của tôi đã nằm xuống ở chiến trường.

 Đã quá mệt mỏi, cùng với sự thiếu hụt vũ khí, đạn dược, do bị cắt giảm tối đa từ phía người bạn lớn đồng minh bội phản, kèm theo sự kém tài thiếu đức của một vài vị tư lệnh, đã đưa đến việc thất thủ nhanh chóng Ban Mê Thuột, tan hàng bi thảm trên Tỉnh Lộ 7 B để rồi kết thúc một cách đớn đau tức tưởi cho cả một Quân Lực hùng mạnh và nền Cộng Hòa tự do nhân bản,  chỉ đúng 50 ngày sau đó!

Đơn vị tôi cũng đã tan tác theo cùng vận nước.

Như nhạn lạc bầy giữa cơn dông bão, kẻ bị bắt hay chết bỏ thây trên đường hành quân “triệt thoái”, người bị giam cầm khốn cùng trong các trại tù giữa rừng thiêng nước độc. Trong một vài trại tù xa xôi tận núi rừng Việt Bắc, tôi may mắn được gặp lại vài anh em, trong cảnh sa cơ vẫn giữ trọn tình huynh đệ. Người nào may mắn có vợ con còn bươn chải làm ăn, thường được thăm nuôi, chia sẻ đùm bọc những đứa kém may mắn. Khi ấy, cha tôi bị chết trong một trại tù khác trong Nam, vợ con nheo nhóc, nên được chị vợ một anh bạn cùng đơn vị, mỗi khi thăm chồng thì thăm cả tôi với quà cáp tiền bạc như nhau, giúp tôi lấy lại sức lực sau những lần bị bệnh kiết lỵ, đứng không vững. Tình cảm ấy thực sự đã làm tôi xúc động.

Ra hải ngoại, tìm gặp thăm nhau. Thỉnh thoảng, nhân các ngày nghỉ lễ, hoặc có dịp con cháu làm đám cưới, bọn tôi hú nhau kéo về họp mặt, tổ chức thắp hương tưởng niệm các đồng đội đã ra đi, góp tay giúp đỡ những anh em bị thương tật hay sống khốn khổ ở quê nhà. Nhưng rồi những cuộc hẹn cũng thưa dần, bởi tuổi tác ngày thêm lớn. Đa phần đều trên dưới 80. Một số bị bệnh hoạn hay ra đi. Chỉ thỉnh thoảng hỏi thăm nhau qua điện thoại, nhưng hiếm khi còn nghe được nụ cười, bởi cái buồn nó vẫn còn mênh mang đâu đó. Cũng có bất đồng giữa vài người bởi không cùng một cái nhìn, đặc biệt về chuyện chính trị tại Hoa Kỳ, từ khi có ông D. Trump xuất hiện cùng các sự kiện MAGA và BLM, nhưng anh em nhắc bảo nhau rồi đâu cũng vào đấy. Cũng may, những người từng sống chết bên nhau vẫn còn trọng cái tình! Có thằng bạn cùng đơn vị và cũng cùng Khóa 18 Thủ Đức với tôi và Trần Công Lâm, từng làm tiểu đoàn trưởng, một thời đánh đấm ở Kontum. Trong lúc còn trong tù thì ở nhà vợ treo cổ quyên sinh. Sang Mỹ, muốn quên đời nên đem hết tâm trí, thì giờ vào việc học, có Master Of Psychology. Thành đạt nhưng vẫn buồn đời, thường than vãn, “tao tiếc là đã không được chết tại chiến trường như anh Tài, như anh Đức, như Lâm.” Một hôm, nói dối gia đình đi thuê khách sạn rồi ở đó bắn vào đầu tự vẫn, sau khi bình tĩnh ngồi viết mấy lá thư để lại cho bạn bè, bảo “đi trước để mở đường và chuẩn bị bãi đáp cho anh em.” Đọc thư của nó do Cảnh sát trao lại, bọn tôi lặng người nhưng không khóc được. Có lẽ chẳng ai còn nước mắt.

Sau đúng năm mươi năm dâu biển, Đức đã từ một cõi xa xăm nào đó theo giấc mơ về ghé thăm tôi. Nửa thế kỷ có thể không dài hay ngắn lắm tùy theo quan niệm nhân sinh của mỗi con người, nhưng trong quãng thời gian ấy thế hệ chúng tôi lại có quá nhiều đổi thay, thăng trầm và mất mát. Vinh nhục đã trải, đớn đau cũng đã có lúc cùng cực. Nhưng có lẽ không có cái đau đớn tủi nhục nào hơn là sự bất lực trước món nợ máu xương của đồng đội bạn bè, nợ lời thề ngày nào đã từng quỳ gối đưa tay dõng dạc hô to trên vũ đình trường giữa hồn thiêng sông núi.

Với những thân tình thiết tha ngày cũ tuy có đượm buồn trong ánh mắt, tôi nghĩ là Đức không hề trách tôi. Nhưng khi anh bước ra khỏi giấc mơ, tôi vẫn có cảm giác xấu hổ, như còn mắc nợ anh điều gì không trả được. Cũng như cái chết oan khuất của cha tôi trong trại tù Đá Bàn vào tháng 6 năm 1976, khi đã gần tuổi 70, để mỗi lần thắp hương trước bàn thờ trong ngày giỗ ông, tôi không giấu được nghẹn ngào. Thấy mình hèn mọn, tệ bạc quá, và ngượng ngùng khi nhớ tới những lời to lớn từng hô hào trước mặt bè bạn, vợ con ngày nào khi bước chân xuống thuyền bỏ nước ra đi. Nước mắt bỗng trào ra.

Vết thương cũ trong lòng dường như vừa mới nhói đau trở lại. Tôi ngồi dậy, lau nước mắt, viết vội những dòng này, không phải để giãi bày với Đặng Trung Đức mà để tự xoa dịu, chữa thẹn cho chính mình. Tôi bỗng nhớ tới bài thơ của thi sĩ Cao Tần đã viết từ những ngày thật xa xưa, tháng 3 năm 1977, với cái tựa và cũng là câu kết mà tôi rất tâm đắc, cho dù có chút xót xa: “Ta làm gì cho hết nửa đời sau?”(*)

Bắc Âu, 6.6. 2022

Phạm Tín An Ninh

 

Những Phong Tục Lạ Ở Mạn Thượng Du Bắc Việt

 Những Phong Tục Lạ Ở Mạn Thượng Du Bắc Việt

Đoàn Dự

1. Tục “coong trình” của người Dao Đỏ ở Sa Pa

Ở Sa Pa, người Dao Đỏ có dân số đứng thứ hai sau người H’Mông (Hơ Mông, hay còn gọi là người Mông). Họ cũng có nguồn gốc từ Vân Nam, Trung Quốc, và là một bộ phận nhỏ của tộc người Dao di cư vào Việt Nam từ thế kỷ XIII đến những năm 1940 của thế kỷ trước. Họ sống tập trung đông nhất ở các xã Tả Phìn, Nậm Cang, Thanh Kim, Suối Thầu, Trung Chải…

Theo các nhà nghiên cứu thì người Dao có quan hệ mật thiết với người H’Mông. Trước đây, hai nhóm này được cho là có cùng nguồn gốc, nhưng sau khi thiên cư từ Trung Hoa vào Việt Nam thì hai cộng đồng này đã hình thành những đặc điểm khác nhau. Ngày nay, đến Sa Pa chúng ta có thể nhận ra sự khác biệt giữa người Dao và người Hơ Mông về hình dáng, trang phục, cách sinh hoạt v.v…, nhưng họ vẫn chung sống tại cùng một vùng núi mặc dầu nơi cao nơi thấp khác nhau.

Nếu người H’Mông thường chọn những nơi núi cao để ở thì người Dao lại chọn thung lũng hoặc lưng chừng núi ở để tỉa ngô, trồng lúa và thảo quả. Các lái buôn thường đến tận nhà thu mua, mang bán sang Trung Quốc nên cuộc sống của họ cũng khá. Nhiều nhà có xe máy, tivi, thậm chí là cả xe hơi, máy kéo dùng trong nông nghiệp.

 

Tộc người Dao có nhiều nhóm, nhưng sinh sống ở Sa Pa chủ yếu là người Dao Đỏ, bởi phụ nữ thường quấn khăn đỏ hay đội mũ đỏ, áo màu xanh đen nhưng có nhiều hoa văn đỏ và trắng ở cổ, ở vạt áo và tà áo. Trang phục của họ được xem là đẹp nhất ở Sa Pa. Phụ nữ Dao Đỏ còn có tục tỉa bớt chân mày và tóc phía trên trán cho đẹp. Họ cũng có chữ viết riêng dựa theo chữ Hán cổ gọi là chữ Nôm Dao, nhưng loại chữ này nay chỉ người cao tuổi mới đọc, hiểu và viết được.

Người Dao có tín ngưỡng rằng loài chó là tổ tiên của họ nên chó luôn luôn được quý trọng. Ngoài ra, đàn ông chỉ được coi là trưởng thành sau khi đã chịu lễ cấp bằng sắc của nơi thờ cúng. Họ cũng có các tục lệ khác như gia đình nào đang nấu rượu thì cắm một cành cây trước cửa, không cho người lạ vào vì quan niệm rằng hễ có người lạ vào là rượu sẽ chua và khê. Khi thấy có dấu hiệu cắm lá trước cửa nhà người Dao, người ta kiêng không vào. Trong gia đình có phụ nữ sinh nở cũng cắm cành lá trước cửa để không cho người lạ vào, sợ đứa trẻ mới sinh sẽ khóc nhiều.

Họ cũng có tục kiêng sờ đầu trẻ con. Khi cắt tóc, cạo đầu cho trẻ họ để một chỏm tóc ở đỉnh đầu vì cho rằng đó là nơi trú ngụ của hồn vía con người, để chỏm tóc như vậy trẻ sẽ không hay ốm đau. Họ cũng quan niệm là nam và nữ khi chưa kết hôn thì không được chụp hình chung. Khách du lịch muốn chụp tốt nhất là hỏi trước họ.

Mỗi năm người Dao cũng có những lễ hội đặc biệt như: “Hội Tết, nhảy múa” tổ chức vào ngày Mồng Một và Mồng Hai tháng Giêng; “Hát hội giao duyên” vào ngày Mồng Mười tháng Giêng ở bản Tả Phìn, cách thị trấn Sa Pa khoảng 12km. Bản này nổi tiếng với các loại thổ cẩm đủ màu sắc và kiểu dáng do bàn tay khéo léo của phụ nữ H’Mông hoặc phụ nữ Dao tạo nên. Đặc biệt, họ có bài thuốc tắm bằng lá cây rừng của tổ tiên người Dao Đỏ truyền lại đến ngày nay, rất tốt cho du khách đi đường xa mệt mỏi.

Thiếu nữ Dao Đỏ thoải mái ngủ với người lạ

Người Dao Đỏ không coi quan hệ “không phải vợ chồng” là vô đạo đức. Họ gọi chuyện đó là “coong trình”, thậm chí càng “coong trình” với nhiều đàn ông càng tốt.

Bản Tân Phong ở tỉnh Lào Cai là nơi có nhiều người Dao Đỏ sinh sống. Cách đây ít lâu, một sinh viên Nông Lâm ngoài hai mươi tuổi, mới ra trường, được cử về phụ trách kiểm lâm tại địa phương nên chưa hiểu gì về phong tục tập quán của người Dao Đỏ. Tới cơ sở, cậu được giới thiệu tạm thời ăn ngủ tại nhà ông trưởng bản. Đêm ấy, sau khi chủ nhà mổ gà, mời cán bộ kiểm lâm một chầu rượu say, cậu lăn ra ngủ.

Chừng nửa đêm, có hai cô gái tuổi độ 17-18 đến bên giường kéo áo cậu lôi dậy. Cậu chưa hiểu ra sao thì các cô thì thầm vào lỗ tai cậu: “Cán bộ ra rừng ngủ với chúng tao đi. Chúng tao thích cán bộ mà. Dậy đi ra rừng ‘coong trình’…”

Cậu kiểm lâm cố rúc đầu vào trong chăn thì hai cô gái càng lôi cậu mạnh hơn khiến cậu vô cùng sợ hãi. Trước khi lên vùng thượng du, người ta đã kể với cậu chuyện ma cà rồng hút máu người. Ma cà rồng hiện hình qua các cô gái xinh đẹp, đêm đêm đi tới các ngôi nhà, chờ thiên hạ ngủ say rồi cắn vào cổ, hút máu người đang ngủ. Ai bị ma cà rồng hút máu thì da vàng bũng vì mất máu rồi chết.

Trong ánh lửa từ lò nấu cám lợn và ngọn đèn đốt bằng mỡ trâu đặt trên giá của chiếc cột giữa nhà hắt tới, gương mặt hai cô gái Dao đẹp hoang dại, rực rỡ như hai đóa hoa rừng, cậu sợ quá hét lên. Nghe tiếng kêu, ông trưởng bản trở dậy. Thấy hai cô gái, ông bật cười nói gì đó với họ, họ cười rồi bỏ đi.

Sáng hôm sau, ông trưởng bản giải thích về tục “coong trình” của người Dao Đỏ cho cậu nghe rồi cười bảo cậu: “Mấy đứa con gái nó thích thanh niên miền xuôi nên muốn kéo cán bộ ra rừng ngủ với tụi nó đấy mà”. Cậu kiểm lâm trẻ tuổi bấy giờ mới tiếc hùi hụi!

Tháng 3 năm sau, hạt kiểm lâm phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức lễ cúng rừng và làm thủ tục để người dân ký hợp đồng nhận khoán, bảo vệ rừng. Buổi tối, cậu kiểm lâm trẻ tuổi rủ cô gái Dao Đỏ xinh nhất trong bản vào rừng. Nhưng vừa mới ôm cô gái vào lòng thì cô ta hét toáng lên rồi vùng bỏ chạy về bản. Thì ra, cô gái không đồng ý “coong trình” với chàng kiểm lâm nên chàng bị phạt vạ.

Theo phong tục, chàng kiểm lâm phải mua hai con gà trống và hai chai rượu để gia đình cô gái cúng ma, gọi hồn cô gái lạc ngoài rừng về.

Kể lại chuyện này, anh chàng kiểm lâm cười khì khì: “Hồi ấy mình còn trẻ, chưa biết gì về phong tục của họ chứ bây giờ thì cứ cô nào thích là mình “coong trình” đại, chả tốn một đồng nào cả, lỡ có bị phạt cũng… rẻ!”. “Thế lỡ cô ấy có con thì sao?”. “Thì cô ta nuôi. Cô ta “coong trình” với bao nhiêu người, đâu biết là con của ai”.

Ông Đặng Văn Tâm, hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Lục Yên và ông Hoàng Cửu Tung, trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Tân Phong nói rằng Tân Phong là nơi có tới 96% dân chúng là người Dao Đỏ. Kể lại chuyện của mình, ông Tung cười: “Năm 2006, tôi được phân công phụ trách địa bàn xã Tân Phong. Hôm ấy đã muộn, tôi nghỉ lại tại nhà của một gia đình ở thôn Khiểng Khun. Chủ nhà mổ gà tiếp đãi tôi rất niềm nở. Cả chủ lẫn khách đều uống rượu say quá chừng. Người vợ của chủ nhà nhìn tôi với đôi mắt long lanh lạ lắm. Đêm ấy đã khuya, tôi đang ngủ thì thấy một phụ nữ chui vào trong mùng rồi ôm lấy tôi. Tôi giật mình tỉnh dậy thì thấy người ôm mình là vợ chủ nhà. Chị ta thì thầm vào lỗ tai tôi: “Mình thích cán bộ, cán bộ ‘coong trình’ mình đi!”. Tôi hoảng quá bèn mở cửa chạy ra ngoài vì sợ chủ nhà tỉnh dậy, nhưng anh ta vẫn ngủ say như chết. Anh ta uống rượu say quá! Vậy là tôi bèn quay trở lại mùng và “coong trình” cho vừa ý vợ chủ nhà…”.

Sự phóng khoáng trong chuyện “coong trình”

Chuyện quan hệ tình dục của người Dao Đỏ khá phóng khoáng. Có người giải thích rằng do cuộc sống khép kín của cộng đồng người Dao Đỏ, nên quan hệ hôn nhân cận huyết khiến nhiều cặp vợ chồng vô sinh hoặc có những đứa trẻ sanh ra dị dạng hay kém phát triển về trí tuệ cũng như thể hình. Chính vì thế nên phụ nữ Dao Đỏ có phong tục duy trì nòi giống bằng cách quan hệ với nhiều đàn ông khác có vóc dáng cao to, đẹp trai, để sinh ra những đứa con khỏe mạnh, xinh đẹp.

(Người Eskimo ở Bắc Cực cũng vậy, cuốn “The Eskimos” của Mục Sư Peter Jergens người Mỹ nói rằng khi khách tới igloo (nhà hình vòm xếp bằng các tảng băng của người Eskimo) thì được mời ngủ chung với vợ chủ nhà. Hàng xóm đi săn trên tuyết mà vợ không đi theo được thì có thể “mượn” vợ của bạn gần đấy, và người đàn bà này sẽ phục vụ mọi chuyện kể cả việc “thay thế người vợ” một cách tự nhiên bất cứ lúc nào, không hề mặc cảm. Nếu may mắn có con, đứa trẻ sẽ thuộc về người chồng đã cho mượn vợ chứ không phải thuộc về người đi mượn).

Tập tục “coong trình” đã có từ lâu đời, chợ tình Sa Pa của người Dao Đỏ phải chăng là để giao lưu tình cảm, thỏa mãn nhu cầu tình dục hay sâu xa là cải tạo giống nòi? Điều này các nhà khoa học sẽ nghiên cứu tiếp để giải đáp. Nhiều người kinh ngạc khi nhìn thấy các cô gái Dao Đỏ xinh đẹp lạ thường, họ cho biết: “Các cô gái đó đẹp chẳng khác gì tiên sa. Không ai hiểu họ có phải là sản phẩm trong những đêm “coong trình” do mẹ của họ với những người đàn ông khỏe mạnh, đẹp trai ở nơi khác đến hay không?”.

 

Ông thợ săn tên là Bàn Phúc Châu sau khi nghe phóng viên hỏi về phong tục “coong trình” và hỏi thật rằng trong đời ông đã “coong trình” với bao nhiêu phụ nữ rồi. Ông cười, rung đùi đầy hứng khởi: “Ô, không nhớ hết đâu. Mình xấu trai, các cô gái ít cô thích. Nhưng nếu vợ người ta thích thì mình cũng “coong trình” luôn”. “Lỡ chồng họ bắt được?”. “Thì mình bị nộp phạt hai con gà và một chai rượu, rẻ thôi mà”.

Ông cười khoái trá rồi lại kể tiếp: “Vợ mình chắc nó cũng đi “coong trình” với nhiều đàn ông khác lắm nhưng mình không biết thì chịu, không được bắt phạt gà, rượu. Còn nếu nó có con với người ta thì cũng chả sao, đứa con đó gọi mình là bố chứ có gọi người kia là bố đâu. Có người không có con còn phải mua con nuôi nữa kia mà. Người Kinh bảo cá vào ao nhà ta là cá của ta, thì có gì mà phải buồn”.

Chị Triệu Thị Luyến, người hàng xóm của ông Bàn Phúc Châu, được ông mời sang chơi, uống rượu, nghe chuyện “coong trình” thì cứ cười khúc khích. Khi được hỏi ba đứa con của chị Luyến có mấy đứa là con của chồng? Chị Luyến cười, không biết nói thật hay dối: “Cả ba đứa đều là con của chồng em”…

Chị Đặng Thị Tâm, phó chủ tịch xã, cười ý nhị, bảo: “Ba đứa con của Luyến đều gọi chồng của nó bằng bố đấy. Còn em là người bên xã Tân Lĩnh, lúc còn con gái cũng hay “coong trình” nên gặp được chồng em rồi về làm dâu bên xã này”.

2. Tục “kéo vợ” của người Dao Đỏ

Trời Tây Bắc vào Xuân, thiên nhiên giao hòa, cây cối nảy lộc, cũng là lúc những chàng trai Dao Đỏ hòa vào điệp khúc mùa Xuân – điệp khúc của tình yêu– đang tràn ngập trên khắp núi đồi với tục lệ riêng của người Dao Đỏ: “Kéo người mình thương về… làm vợ!”.

Từ những ngày giáp Tết đến hết tháng Giêng, khi nhà nào thóc cũng đã đầy bồ, thịt đã treo kín trên ránh bếp, người người được nghỉ ngơi chuẩn bị cho vụ mùa năm tới thì cũng là lúc trai gái đến tuổi trưởng thành hướng theo tiếng gọi của tình yêu đôi lứa, lo chuyện xây dựng mái ấm gia đình.

Nếu các dân tộc thiểu số khác thuộc vùng Tây Bắc có tục “ngủ thăm”, “chọc sàn”, “bắt vợ” v.v… để chàng trai có thể lấy được người con gái mà mình yêu về làm vợ thì dân tộc Dao Đỏ có tục kéo vợ.

Truyện kể rằng, ngày xưa có một chàng trai nhà nghèo đem lòng say mê một cô gái xinh đẹp con nhà giàu. Không đủ bạc trắng, không có trâu, dê để cưới hỏi cô, chàng chỉ biết thầm thương trộm nhớ, còn cô gái thì hoàn toàn không đoái hoài gì tới chàng.

Thế rồi một ngày kia, tấm chân tình của chàng đã thấu tới thần, Phật và đấng linh thiêng. Thần đã báo mộng cho chàng rằng hãy làm sao bắt cóc được cô gái về, nhân duyên sẽ thành. Chàng làm theo và đã bắt được người mình yêu về giữ trong nhà mình. Tính tình ương ngạnh của cô gái đã được tình cảm chân thành của chàng cảm hóa, họ yêu nhau, sống với nhau, sinh con đẻ cái và sống đến trọn đời.

Chuyện xưa thể hiện ước mơ của những người nghèo túng không có khả năng trả nổi tiền cưới để lấy được người mình yêu. Tính “hợp lý” của câu chuyện đã có từ xa xưa và được thể hiện đầy đủ trong cuộc sống của thanh niên dân tộc Dao Đỏ cho đến ngày nay.

Giữa lưng chừng những vách đá còn phủ sương sớm, các chàng trai, cô gái người Dao Đỏ dường như đã hẹn hò từ trước, ngồi bên nhau, trao nhau những lời nói yêu đương, tình tứ. Chờ đến chiều, dường như đã hiểu nhau hơn, chàng trai cùng với bè bạn của mình bắt đầu “kéo” người mình yêu về làm vợ.

Theo giải thích của người Dao Đỏ, không phải cứ thấy cô gái nào xinh xắn, giỏi giang là kéo về nhà mình làm vợ. Thật ra, trước khi “kéo vợ”, đôi nam nữ đã tìm hiểu nhau rất kỹ, rồi ưng nhau. Kéo vợ chỉ là phong tục “bắt buộc phải có” để người con gái chính thức bước chân về nhà chồng.

Sau khi bị “kéo” về nhà chàng trai, cô gái được giữ ở trong nhà 3 ngày và vẫn sinh hoạt bình thường, được cha mẹ chàng trai xem như con cái trong nhà.

Sau 3 ngày, nếu ưng thuận, cô gái Dao Đỏ sẽ cắt bớt tóc và trở thành người vợ chính thức trong gia đình, chờ đến khi nào kinh tế khá giả họ mới tổ chức đám cưới, còn nếu không ưng thì lại trở về nhà mình. Chính vì thế, phong tục “kéo vợ” có tính hợp lý trong sinh hoạt của người Dao Đỏ.

3. Tục “cạy cửa ngủ thăm” của người Dao Tiền

Dao Đỏ là người Dao mà phụ nữ thường đội khăn hay mũ đỏ, mặc áo màu xanh đen có các nẹp cũng màu đỏ. Y phục của phụ nữ Dao Đỏ đẹp nhất trong các dân tộc thiểu số trên vùng thượng du Bắc Việt. Còn Dao Tiền là người Dao mà phụ nữ thường đeo vòng cổ hay vòng tay chân có các đồng tiền bằng đồng hay bằng bạc, khi cử động chúng kêu leng keng thánh thót rất hay. Trên đất nước Việt Nam có 54 sắc tộc (thường gọi là “dân tộc”) cùng chung sống. Mỗi dân tộc có những phong tục, tập quán mang nét độc đáo, rất riêng. Quý bạn đã từng nghe nói đến Lễ bỏ mả ở Tây Nguyên, Chợ tình (ở Khâu Vai – Hà Giang) v.v…, chúng tôi muốn giới thiệu với quý bạn một phong tục đặc biệt của người Dao Tiền ở vùng Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ: tục “cạy cửa ngủ thăm”.

Bản Cỏi thuộc xã Xuân Sơn, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, nằm dựa lưng vào núi. Một bên giáp huyện Đà Bắc tỉnh Hòa Bình, phía bên kia giáp với huyện Phù Yên của tỉnh Sơn La. Bản Cỏi được bao quanh bởi suối và các núi non hùng vĩ. Nơi đây tập trung các dân tộc Dao, Mường… sinh sống. Cả bản có 66 hộ dân với 350 nhân khẩu.

Theo sự giải thích của người dân nơi đây, “ngủ thăm” có nghĩa là con trai, con gái đến tuổi trưởng thành đều có thể “cạy cửa ngủ” để thăm nhà nhau. Tuy nhiên, theo phong tục và quy định riêng của người Dao và người Mường từ bao đời nay, chỉ con trai người Mường mới được lấy vợ người Dao, còn con trai người Dao không được lấy gái Mường.

Các cô gái đến tuổi trưởng thành, ban ngày đi làm công việc đồng áng, tối đến thắp một ngọn đèn, buông mùng sớm và nằm trong đó. Các chàng trai có nhu cầu tìm hiểu người con gái mình sẽ lấy làm vợ, có thể tìm đến thăm nhà cô gái. Nếu thấy đèn trong buồng cô gái còn sáng, nghĩa là chưa có ai đến ngủ thăm, chàng trai phải tự cạy cửa để vào trong nhà, nằm xuống bên cạnh cô gái, cô này sẽ tắt hoặc vặn nhỏ ngọn đèn. Hai người chỉ trò chuyện, tâm sự mà không được đụng chạm vào người nhau.

Sau một thời gian tìm hiểu, cô gái có quyền quyết định xem có nên cho chàng trai đó “ngủ thật” hay không. Nhưng trước khi đi tới “ngủ thật”, hai người phải thưa với bố mẹ để bố mẹ coi có hợp tuổi với nhau không. Nếu hợp tuổi, gia đình sẽ cho phép đôi bạn trẻ “ngủ thật” với nhau.

Sau khi thời gian “ngủ thật” bắt đầu cũng là lúc chàng trai phải đến làm công cho gia đình cô gái. Cứ ngày đi làm cùng gia đình, tối về ngủ với cô gái mình có ý định tìm hiểu. Trong thời gian này, chàng trai không được về nhà mình, muốn về phải được gia đình cô gái cho phép. Nếu cô gái không thích chàng trai nữa thì cô ta sẽ gói quần áo cùng với một gói cơm nắm cho vào cái địu và bảo chàng trai: “Anh cứ về thôi!”, như thế có nghĩa là cô gái đã từ chối. Hoặc cũng có khi, cô gái bảo: “Hôm qua, em nằm mơ thấy không thể chung sống với anh được”, đó cũng là một cách từ chối nhẹ nhàng.

Nếu bạn là người Kinh, bạn vẫn có thể đến “ngủ thăm” ở nhà bất cứ một cô gái nào bạn thích, miễn là cô gái ấy chưa có ai đang “ngủ thăm” đêm hôm đó hoặc đã có người “ngủ thật”; và phải nhớ là bạn không được làm một điều gì… “thiếu trong sạch” khi muốn thử cái phong tục rất độc đáo này. Cũng có trường hợp cô gái để cho hai chàng trai đến “ngủ thăm” ở hai bên cạnh mình. Phong tục của họ cho phép như vậy. Trong trường hợp này, cả hai chàng trai cùng chuyện trò, tâm sự với cô gái, ai nói giỏi hơn thì người đó thắng.

Cho đến thời điểm này, các hãng du lịch vẫn chưa có các tour đưa du khách đến Bản Cỏi. Tuy nhiên, càng ngày càng có nhiều du khách tự động thuê xe đến đây để khám phá thiên nhiên hoang sơ và những phong tục tập quán kỳ lạ… có một không hai này!

Để đến được Bản Cỏi, người ta có thể mua vé xe tuyến Hà Nội – Phú Thọ ở bến xe Kim Mã Hà Nội (giá vài chục ngàn đồng/vé), xuống xe tại thị trấn của huyện Thanh Sơn.

Ở chợ của thị trấn Thanh Sơn có rất nhiều mặt hàng của đồng bào các dân tộc quanh vùng mang đến bán hoặc trao đổi hàng hóa như: thổ cẩm, đồ lưu niệm, hàng tiêu dùng, đặc biệt là các loại thuốc Nam. Giá nhà nghỉ ở đây tương đối rẻ, khoảng 50-100 ngàn đồng/phòng giường đôi, còn nhà trọ thì 10-20 ngàn đồng/người/ngày. Trung tâm thị trấn cũng có nhiều điểm vui chơi với giá cả rất rẻ và người dân ở đây hết sức thật thà, mến khách.

Từ thị trấn Thanh Sơn người ta có thể thuê xe ôm đến Bản Cỏi, khoảng 50-70 ngàn đồng/xe chở 2 người. Cánh xe ôm ở đây tay lái rất vững, khách có thể yên tâm dù cho quãng đường đồi núi gập ghềnh.

Tuy Bản Cỏi chưa có khách sạn và nhà nghỉ nhưng khách có thể đến gõ cửa bất cứ một ngôi nhà nào, bảo đảm không phải trả tiền mà còn được chủ nhà coi như thượng khách.

4. Đi “mò đêm” nhà sơn nữ người Thái

Căn nhà sàn của cô gái Thái vẫn còn bật đèn, bố mẹ cô chưa đi ngủ, A Lý tiến vào khẽ gõ lên cửa một lát thì cánh cửa mở ra… Sau đây là lời kể của một phóng viên ngoài Bắc…

Tục lệ diễm tình hoang sơ

Trong chuyến công tác ở xã Suối Bàng, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, sau khi tôi đã xong công việc thì cũng là lúc trời bắt đầu sâm sẩm tối. Bởi vậy tôi đành đến xin ngủ nhờ tại nhà của một người dân trong bản. May mắn là dân chúng trong làng Pưa Lai này đều là những người tốt bụng, hiếu khách. Thế nên, tôi được ngủ nhờ ở nhà anh Đinh Văn Thắng và chị Lường Thị Giang, họ là đôi vợ chồng trẻ mới cưới nhau chưa đầy hai năm.

Bữa cơm thết đãi khách có thịt trâu và rượu ngô thơm nồng, đối với tôi quả thật là ăn mày vớ được xôi gấc, vì sau một ngày lăn lội đường đồi, đường núi, lại chẳng có quán xá nào để tạt vào ăn lót dạ, đến giờ đã sắp đói lả, ấy vậy mà vợ chồng anh Thắng vẫn ái ngại, sợ bữa ăn đạm bạc quá, không phải lễ với khách.

Ngồi nhâm nhi chén rượu ngô, tôi hỏi anh Thắng vùng này có phong tục gì đặc biệt. Anh Thắng cười, hỏi lại:

 

- “Anh đã nghe nói tới tục “đi mò” chưa?”

Thật tình là khi nghe anh Thắng nói thế, tôi ngỡ anh nói mò ốc, mò cua gì đó. Có lẽ đoán được sự hiểu lầm của tôi, anh cười, bảo:

 

- “Đấy là một tập tục đã có từ lâu đời của người Thái Đen ở bản này. “Đi mò” là một kiểu tìm kiếm bạn tình, cũng giống như người Thái Trắng có tập tục “chọc sàn”, người Dao có tục “cạy cửa ngủ thăm”, người Mông có tục “đánh mông” chắc anh đã nghe qua…”.

(Chú thích: người Thái còn gọi là người Tày. Thái Đen hay Tày Khao: chuyên mặc đồ đen. Thái Trắng hay Tày Đăm: chuyên mặc đồ trắng. Họ chiếm tới 55% dân số tỉnh Sơn La và có liên hệ về chủng tộc với người Thái Lan.– ĐD).

Anh cho biết, con trai ở bản Pưa Lai này cứ đến khoảng 15-16 tuổi là bắt đầu biết “đi mò” rồi, đứa nào không chịu khó đi mò thì chỉ có nước ế vợ. Họ có thể “đi mò” theo kiểu đánh lẻ hoặc từng nhóm. Nếu đi theo nhóm thì cứ việc đàng hoàng đến nhà cô gái mà mình ưa thích rồi gõ cửa, bố mẹ cô gái sẽ ra mở, mời vào nhà uống nước và trò chuyện. Vì “đi mò” là một phong tục nên dù có đến muộn bố mẹ cô gái cũng chẳng cảm thấy phiền hà. Sau khi đã chuyện trò, rào đón với “phụ huynh” dăm ba câu, đợi họ đi ngủ, cả nhóm sẽ kéo nhau về, để lại một anh chàng có tình ý với cô gái để hai người bắt đầu giai đoạn “tìm hiểu”.

Đối với những chàng trai thích “một mình xung trận” thì phải hẹn với cô gái trước. Đợi khi cả nhà đã đi ngủ, chàng trai đến gõ nhẹ vào cửa hoặc vào vách nơi cô gái ngủ làm hiệu, cô gái sẽ biết ý ra mở để chàng trai vào.

Ngược lại, đã thích một cô nào đấy nhưng nếu không hẹn trước, tối khuya chàng trai cứ tìm đến, lẳng lặng dùng dao lách vào khe cửa, bẩy cái chốt lên để vào nhà, đến buồng cô gái. May mắn được đồng ý, cô gái sẽ im lặng và cho vào giường. Còn nếu không được sự đồng ý, chàng trai vẫn cố ý chui vào giường để “tìm hiểu” rất dễ bị cô gái hô hoán cho bố mẹ đuổi về. Tuy nhiên, ở bản này chưa bao giờ xảy ra chuyện trai bản bị “muối mặt” như vậy.

Những chàng trai khi đã tìm được đối tượng để gửi gắm tình cảm, sau những lần “đi mò” rồi được cô gái ưng thuận cho ngủ lại thì sau đó sẽ về thưa chuyện và nhờ bố mẹ đến hỏi cưới. Tuy nhiên, trước khi lấy vợ, chàng trai phải đến nhà cô gái làm giúp một thời gian, nhanh thì ba tháng, chậm thì một năm. Trong lễ cưới, nhà trai phải là người lo hết mọi chi phí của đám cưới, từ của hồi môn cho đến việc cỗ bàn thết đãi khách bên nhà gái.

Kể xong anh Thắng nhìn sang vợ, chị Lường Thị Giang, và cười khì khì: “Nói đâu xa, cách đây hai năm tối nào tôi cũng cùng đám thanh niên đi mò đêm suốt ở cái bản Pưa Lai này, thậm chí là sang cả bản bên cạnh nữa. Cuối cùng là “mò” được cô ấy đấy”.

Thấy tôi háo hức muốn đi cho biết, anh Thắng giục vợ dẹp bát đũa, cùng tôi ra ngồi uống nước trà rồi bảo: “Cứ uống nước xong đi là vừa. Tí nữa mình gọi mấy thằng em ở bản, tối nào chúng nó cũng đi, cho cậu đi cùng luôn thể”.

Tôi đi “mò”

Tối hôm ấy, người em họ của anh Thắng tên là A Lý khoảng chừng 16 tuổi cùng mấy đứa bạn của nó cũng cỡ tuổi đó đến dẫn tôi đi. Đường đèo đầu mùa đông, lạnh giá. Đang đi, A Lý khẽ bảo tôi: “Tụi em dẫn anh vào nhà con bé tên Luyến xinh lắm. Nó là “hoa chưa có chủ” vì mới cỡ 16 tuổi, đẹp nhất bản. Anh xem nếu nó đồng ý thì tụi em để lại anh ở đấy, tụi em có chỗ khác. Nó mới lớn, tán nó hơi khó, tụi em không thích”.

Căn nhà sàn của gia đình cô gái tên Luyến vẫn còn sáng ánh đèn, bố mẹ cô chưa đi ngủ. A Lý khẽ gõ lên cửa, một lát thì cánh cửa mở, cả bọn kéo tôi vào. Chúng tôi ngồi uống trà với bố mẹ của Luyến, còn cô thì ngồi e ấp trên giường của mình ở góc nhà sàn.

Thấy tôi lạ mặt, bố của Luyến hỏi chuyện. Tôi không dám nói thật mình là người Kinh ở dưới xuôi lên mà trả lời rằng là bà con của anh Thắng, hôm nay đến đây được mấy cậu em dẫn đi chơi.

Sau vài ba câu chuyện, bố mẹ Luyến biết ý, đi nghỉ và bảo chúng tôi cứ ngồi chơi. Tôi đang e ngại vì chưa hiểu tình thế ra sao, không biết nên về hay nên ở thì A Lý rủ rỉ vào tai tôi: “Con bé Luyến có vẻ “kết” anh rồi đấy. Từ nãy đến giờ nó cứ nhìn anh chằm chặp”. Nghe vậy, tôi để ý thì thấy đôi mắt tròn xoe, đen lay láy của Luyến đang nhìn tôi với gò má ửng hồng, không hiểu vì thời tiết lạnh hay vì bản năng riêng của con gái người dân tộc. Thấy tôi nhìn, cô bé mỉm cười quay đi. Thấy vậy, cả bọn cười, vỗ nhẹ vào vai tôi ra chiều chúc mừng rồi kéo nhau đi. A Lý bảo tôi: “Tụi em cũng loăng quăng ở gần đây thôi. Nếu có gì không ổn, anh muốn về sớm thì cứ ra bên ngoài, ho lên mấy tiếng là em biết, sẽ dẫn anh về”.

Đâm lao thì phải theo lao, đợi Lý đi xong, tôi mạnh dạn đến bên chiếc giường lót rơm làm nệm của Luyến, ngồi xuống cạnh giường. Bất ngờ, Luyến thả mùng xuống, cài chung quanh rồi kéo tôi vào trong mùng, ôm chầm lấy tôi, áp mặt vào ngực tôi và cười khúc khích: “Hồi chiều em đã gặp anh rồi”. Hỏi ra mới biết, lúc chiều tôi đi loanh quanh trong bản chụp hình, thấy một đám sơn nữ đang địu ngô trên lưng từ đằng xa đi tới, tôi giơ máy ảnh ra chụp vài bức, té ra trong đám có Luyến mà tôi không biết.

Cũng nhờ “quen trước” như vậy nên tôi với Luyến nằm bên cạnh nhau, chuyện trò với nhau cởi mở hơn. Tôi thành thật kể cho Luyến nghe rằng mình là người Kinh ở dưới xuôi lên, Luyến cười: “Em biết rồi. Anh là nhà báo”. Tôi rất ngạc nhiên: “Sao em biết?”. “Tại vì anh có máy ảnh to loại chuyên nghiệp. Với lại nhà báo thì anh mới đi một mình chứ nếu là khách du lịch họ đi cả đoàn”. “Thế anh là người lạ, em không sợ à?”. “Không. Tối nào các trai bản cũng đến nhà em, có vài người quen mặt nhưng cũng có người lạ mặt, em không sợ đâu. Với lại con gái thì phải để người ta đến mới lấy được chồng, tục lệ ở đây là như vậy”.

Câu nói của Luyến khiến tôi cảm thấy thương nàng. Luyến có cảm tình với tôi. Tôi biết rõ điều đó. Các cô sơn nữ thường thích những chàng trai Kinh. Cũng có người đã ở lại đây, ăn đời ở kiếp với nhau, sống cuộc sống bình dị có thể coi là hạnh phúc. Nhưng tôi thì không, tôi sẽ phải trở về Hà Nội. Người ta bảo “ngủ thăm”, “mò đêm”, hoặc “chọc sàn” thì không được phép làm điều gì không trong sạch trước khi cô gái đồng ý và sẽ phải tính đến chuyện lâu dài. Riêng tôi thì khác, tôi là chàng trai người Kinh, tôi biết nếu tôi tiến tới, cô bé sẽ phá bỏ tục lệ, sẵn sàng chấp nhận nhưng tôi không thể làm như thế được…

Đợi cho Luyến ngủ yên, tôi rón rén trở dậy, cố gắng không gây tiếng động kẻo làm Luyến thức giấc. Trước khi chui ra khỏi mùng, dưới ánh sáng lờ mờ của ngọn đèn nhỏ đặt trên chiếc giá ở giữa nhà, tôi thấy gương mặt cô bé trông thật hiền dịu và thật dễ thương, đôi môi hé mở trong giấc ngủ như một đóa hoa rừng. Tôi đặt nhẹ lên má nàng một chiếc hôn từ biệt. Chợt, tôi giật mình: trên hai gò má nàng có hai dòng nước mắt chảy dài nhưng Luyến vẫn giả bộ ngủ. Các cô sơn nữ là như thế, rất quý trai Kinh nhưng cũng hiểu khó có chuyện lâu dài nên đành im lặng chia tay…

Đoàn Dự

 

 

Vũ Linh: Tin Vắn Trong Tuần – 18/6/2022

 Vũ Linh: Tin Vắn Trong Tuần  – 18/6/2022

http://diendantraichieu.blogspot.com/p/tin-tuc-1862022.html

 

TIN KINH TẾ

FOX NEWS POLL:

A Problem for Your Family:

Gas Prices?              90%

Grocery Prices?              88%

Utility Costs?                 81%

Health Care Costs?        69%

 

    Ø   Kinh tế suy thoái

    Đài tivi phe ta CNBC làm một cuộc thăm dò với khoảng trên 250 tổng giám đốc -CEO- của các đại công ty Mỹ, khám phá tuyệt đại đa số nhận định kinh tế sẽ suy thoái -recession-, tức là GDP giảm xuống số âm, trong nửa đầu -first half- của năm tới 2023. Không có một CEO nào nghĩ Mỹ sẽ tránh được suy thoái.

    Được hỏi về những ưu tư của họ, hơn 40% cho rằng lạm phát là đe dọa lớn nhất cho kinh doanh Mỹ, sau đó là chính sách tiền tệ của Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang, rồi tới nạn kẹt cung ứng hàng hóa. Chỉ có 9% lo ngại về chiến tranh Ukraine, trong khi Biden gân cổ đổ thừa cho chiến tranh Ukraine về tất cả những khó khăn kinh tế của Mỹ hiện nay.

https://www.cnbc.com/2022/06/09/recession-will-hit-in-first-half-2023-the-dow-is-headed-lower-cfos.html

    Các con vẹt cuồng mê Biden tìm cách bào chữa cho Biden, đổ thừa lạm phát là hiện tượng cả thế giới phải chịu, chứ chẳng riêng gì Mỹ. Thật ra, nước Mỹ với tổng sản lượng quốc gia bằng một phần tư tổng sản lượng cả thế giới, tất nhiên có vai trò đầu tầu, dẫn dắt cả thế giới theo. Mỹ có lạm phát trước, kéo theo cả thế giới lạm phát theo. Mà Mỹ có lạm phát mạnh chính là do quyết định tung ra gói quà cứu trợ COVID 1.900 tỷ đô ngay sau khi Biden vừa nhậm chức. Đó không phải là tố sảng của Vũ Linh này đâu, mà là ý kiến của ông Larry Summers, cựu bộ trưởng Tài Chánh của Clinton, và cựu chủ tịch Hội Đồng Cố Vấn Kinh Tế của Obama đấy.

https://nypost.com/2022/05/24/larry-summers-slams-biden-over-inflation-hipster-antitrust-policies/

    Muốn biết tại sao ông Summers tố Biden, chỉ cần nhìn kỹ biểu đồ dưới đây xem giá cả bắt đầu tăng vọt khi nào thôi:

    Ø   Giá xăng

    Tuần qua, giá xăng tiếp tục leo thang. Bây giờ giá trung bình trên cả nước đã vượt qua mức 5 đô rồi. Điều đáng lưu ý là theo bản đồ dưới đây của Wall Street Journal, những tiểu bang giá xăng cao nhất nước phần lớn là tiểu bang DC, trong khi vùng xăng rẻ nhất là đất của CH. 

    Theo giải thích của cụ Biden, giá xăng cao vì Putin đánh Ukraine. Câu hỏi cho các cụ vẹt tị nạn cuồng mê Biden: vậy tại sao ở Mỹ giá xăng đắt nhất là trong các tiểu bang DC, rẻ nhất là trong các tiểu bang CH? Sao chiến tranh Ukraine lại có hậu quả khác biệt tại Mỹ, tùy theo đảng nào nắm quyền ở tiểu bang nào? Kẻ này u mê không hiểu, xin các cụ vẹt chuyên gia bình loạn cao siêu như NNDụng, ĐDzũng, ĐQAThái, NTNgọc, MLoan,… giải thích giùm đi!

 

    Giá xăng mới nhất của Cali:

Los Angeles: 16/6/2022

    Ai cũng biết giá xăng tăng trên cả thế giới chứ không phải chỉ có ở Mỹ. Tuy nhiên, Mỹ là nước sản xuất dầu xăng nhiều nhất thế giới, hơn 11 triệu thùng mỗi ngày, tới 15% tổng số sản xuất trên thế giới, do đó giá xăng trên thế giới không thể nào không chịu ảnh hưởng của chính sách năng lượng của Mỹ. 

    Việc đổ thừa giá xăng lên việc Nga đánh Ukraine khiến Mỹ ngưng nhập cảng dầu Nga, đưa đến tăng giá xăng Mỹ không giải thích được việc tại sao giá xăng tăng ngay đúng lúc cụ Biden vừa nhậm chức, mà không tăng dưới thời Trump, mà lại tăng cả tháng trước khi Putin tung quân đánh Ukraine và 2 tháng trước khi quốc hội Mỹ ra luật ngừng nhập cảng dầu của Nga. Chưa hết, dầu của Nga chỉ chưa tới 8% dầu Mỹ xài. Đổ thừa giá xăng Mỹ tăng 50% hay hơn nữa vì không có 8% dầu Nga đó thì xin lỗi, chỉ những người mù tịt về kinh tế mới tin thôi.

    Còn nói chiến tranh Ukraine khiến khan hiếm dầu trên cả thế giới đưa đến tăng giá xăng trên cả thế giới càng bá láp hơn khi cho đến nay, Nga vẫn suất cảng dầu ào ào cho cả thế giới, kể cả Tây Âu vẫn mua dầu hỏa và dầu khí Nga như thường.

    Nếu cụ Biden đừng đóng các ống dẫn dầu, đừng cản việc khai thác thêm dầu, đừng cấm việc khoan dầu trên đất liên bang, tiếp tục trợ giá cho các công ty dầu cỡ nhỏ, thì giá dầu trên thế giới có tăng, cũng không thể tăng mạnh như bây giờ. Chính miệng cụ Biden đã xác nhận nước Mỹ đang trải qua thời kỳ chuyển tiếp để sau này sẽ trở thành một xứ ‘sạch sẽ’ hơn. Nghĩa là chính sách để xăng tăng giá lên chín tầng mây hoàn toàn là cố ý, ai chết ráng chịu. Dưới đây là những cam kết của Biden khi tranh cử:

 

    Vài con vẹt  bào chữa cho Biden, cho rằng giá xăng Canada, Âu Châu và cả VN vẫn cao ngất ngưởng hơn giá xăng Mỹ. Mấy con vẹt này chắc trước đây chưa hề ra khỏi nước Mỹ nên không biết giá xăng cả thế giới đắt hơn xa giá xăng Mỹ từ cả mấy chục năm nay, có thời giá xăng Âu Châu đắt gấp 4 lần giá xăng Mỹ (do đó, xe Âu Châu mới nhỏ xíu), bây giờ vẫn đắt hơn, chẳng liên quan gì đến chuyện tăng giá xăng hiện nay. Nhưng với chính sách của Biden, giá xăng Mỹ đang cố chạy theo cho bằng giá xăng Âu Châu, và có nhiều triển vọng cụ “tài trí hơn người” Biden sẽ thành công lớn, bắt theo kịp giá xăng thế giới.

    Tin mới nhất, bộ trưởng Giao Thông, chị Buttigieg kêu gọi dân Mỹ giải quyết nạn xăng tăng giá bằng cách theo gương của chị: mua xe điện trị giá có gần 50.000 đô thôi. Wá rẻ! Yêu cầu quý độc giả cứ từ từ, đừng chen lấn nhau, xe còn nhiều lắm. Nếu cần, cứ mang food stamps đi mua xe Tesla, may ra họ sẽ nhận.

 

    Ø   Thị trường chứng khoán lao xuống hố

    Thứ Hai đầu tuần rồi, sau khi có tin lạm phát vẫn hùng hục leo thang bất kể Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang đã hai lần tăng lãi suất, thị trường chứng khoán Mỹ lao Xuống Hố Cả Nút. Trong nguyên tuần, Dow Jones rớt gần 1.000 điểm. Trong vỏn vẹn 3 tháng qua, Dow Jones rớt gần 5.000 điểm, trong khi NASDAQ rớt hơn 3.000 điểm.

    Giới tài chánh hiển nhiên không tin cụ Biden có khả năng đối phó với lạm phát.

    So sánh Biden với Trump:

[Ghi chú: những ngày ghi trên không chính xác là ngày nhậm chức hay mãn nhiệm, chỉ là những ngày gần đó nhất]

 

   Có cần bàn thêm không?

   Hôm Thứ Tư tuần rồi, Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang tăng lãi suất lên 0,75% như mọi người đã dự đoán. Quý độc giả có quyền chuẩn bị trả thêm tiền lãi trên các nợ nhà, nợ xe, nợ thẻ tín dụng, cộng vào phụ chi về tiền xăng, tiền thực phẩm, tiền thuê nhà,… Rồi nhìn lại xem tiền lương, tiền già thay đổi ra sao. Good luck!!!

    Nếu muốn tiếp tục tung hô cụ Biden "tài trí hơn người", xin tùy tiện! Xứ này tự do, ai muốn mù, muốn điếc, muốn u mê, tha hồ, tự do mà.

https://www.washingtonpost.com/business/2022/06/13/markets-inflation-interest-rates/? 

    Theo CBS, thị trường chứng khoán lao xuống hố từ đầu năm nay đã khiến 3.000 tỷ đô biến mất trong các quỹ hưu SSA, 401k,... của dân Mỹ!!! Các cụ vẹt tỉnh ngủ chưa?

https://www.cbsnews.com/news/stocks-drop-recession-retirement-savings-401k-ira-3-trillion-2022/

 

     Ø  Khan hiếm hàng lạ

    Kinh tế Mỹ càng ngày càng lạ. Từ một xứ mà tất cả đều thừa thãi, lãng phí vô giới hạn, bây giờ biến thành một nhà kho rỗng tếch, thiếu hết thứ này qua cái nọ. Bắt đầu bằng việc thiếu vật liệu xây cất, thiếu chip điện tử làm xe hơi, nhẩy qua thiếu đủ thứ hàng, bớt được chút đỉnh thì lại thiếu sữa bột cho trẻ con, bây giờ thiếu… băng vệ sinh cho các bà.

    Chưa nghe tin cụ Biden huy động luật Sản Xuất Quốc Phòng để tất cả thủy quân lục chiến và lính dù Mỹ cất súng vào nhà kho, đi làm nhân công sản xuất … băng vệ sinh cho các bà.

    Câu hỏi cho các con vẹt tị nạn: những thiếu thốn đó bắt đầu từ khi nào? Câu trả lời: từ khi cụ Biden vào ngồi trong Tòa Bạch Ốc.

https://www.cnn.com/2022/06/10/business/tampon-shortage-amy-schumer-tampax/index.html

 

    Ø   Biden nói láo

    Cụ Biden đang cuống cuồng chống đỡ tỷ lệ lạm phát kỷ lục. Không phải bằng biện pháp cụ thể hay hữu hiệu nào, mà bằng… mồm mép, ngụy biện và nói láo khỏa lấp!

    Trả lời một phỏng vấn của Associated Press -AP- tuần rồi, cụ khẳng định “tỷ lệ lạm phát của tất cả các nước kỹ nghệ tiên tiến đều cao hơn Mỹ” (nguyên văn “If it’s my fault, why is it the case in every other major industrial country in the world that inflation is higher?”).

    Lại nói láo! Dưới đây là tỷ lệ lạm phát của các nước tiên tiến:

    -    Mỹ: 8,6%

    -    Đức: 7,9%

    -    Pháp: 5,2%

    -    Ý: 6,8%

    -    Canada: 6,8%

    -    Nhật: 2,5%

    Bị hỏi "Tại sao Biden nói như vậy?", phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc, bà Karine Jean-Pierre mắc nghẹn, né đạn, không trả lời mà nói lòng vòng "Hiện nay, lạm phát đang lan tràn khắp thế giới". Nghệ thuật họp báo dưới thời Biden đã có một thông lệ mới: báo chí hỏi một đàng, phát ngôn viên trả lời một nẻo.

https://www.theblaze.com/news/peter-doocy-calls-out-biden-narrative-inflation?utm_source=theblaze-dailyPM&utm_medium=email&utm_campaign=Daily-Newsletter__PM%202022-06-17&utm_term=ACTIVE%20LIST%20-%20TheBlaze%20Daily%20PM

 

    Ø   CNN tố Biden bốc phét

    Trong khi dân đang khốn khổ và thị trường chứng khoán đang lao xuống hố thì cụ Biden, như một người vừa từ cung trăng trở lại trái đất, trong một cuộc nói chuyện rất ‘thân thiện’ với tay bình loạn phe ta Jimmy Kimmel trên đài tivi ABC, đã nổ hơn kho đạn Long Bình, đấm ngực khoe “kinh tế Mỹ đã phát triển mạnh nhất thế giới trong năm 2021”, nhấn mạnh “nhất thế giới” tới ba lần!!!

    Đấm ngực lố bịch tới độ đài phe ta CNN đã phải có bài bình loạn, tố cụ Biden nổ sảng, bốc phét quá lố.

    Theo CNN, kinh tế tăng trưởng 5,7% trong năm 2021, tính theo chỉ số tăng trưởng của Tổng Sản Lượng Nội Địa Mỹ -GDP-, nhưng đó chỉ là hậu quả của kinh tế mở cửa lại sau khi đã bị COVID đóng cửa cả năm trời, chẳng phải là tăng trưởng bình thường, hay do chính sách kinh tế mới lạ nào của chính quyền Biden. Đặc biệt là cũng trong năm đó, kinh tế cả thế giới cũng đều tăng trưởng mạnh vì lý do tương tự, chẳng có gì độc đáo cho riêng một nước Mỹ. Hơn thế nữa, vẫn theo CNN, đã có hơn 50 quốc gia có tỷ lệ tăng trưởng cao hơn mức 5,7% của Mỹ, không thể nói tăng trưởng mạnh nhất thế giới như cụ Biden bốc phét.

    CNN cũng thêm chi tiết là qua tam cá nguyệt đầu của năm 2022, GDP Mỹ đã giảm hơn 1% trong khi nhiều nước khác tiếp tục tăng trưởng mạnh.

    Tuần rồi, Diễn Đàn Trái Chiều loan tin báo Washington Post tố Biden nói láo, được tặng 4 cái mũi Pinocchios. Tuần này, tới phiên CNN tố Biden nói láo. Khi truyền thông phe ta phải bấm bụng tố Biden nói láo, thì chỉ có nghĩa là cụ đã nói láo quá lố đến độ truyền thông công cụ tuyên truyền của đảng ta cũng không dám chạy theo hay bao che.

https://www.cnn.com/2022/06/10/politics/fact-check-biden-fastest-growing-economy-jimmy-kimmel/index.html

 

BIDEN LẠI NÓI HỚ

    Cụ Biden chia buồn gia đình một người vừa qua đời bằng câu nói quái lạ gây sốc cả nước. Cụ tuyên bố nguyên văn "... my sympathies to your – the family of your CFO, who dropped dead very unexpectedly".

    'Drop dead' có nghĩa là chết, nhưng đây là ngôn ngữ thô bạo. Nếu có thể dịch ra tiếng Việt để phản ảnh tính thô bỉ, thì chắc phải dịch là 'ngủm', kiểu như "tôi xin chia buồn cùng gia đình ông X đã ngủm bất thình lình".

    Tổng thống ơi là tổng thống!!!

https://www.foxbusiness.com/politics/biden-under-fire-uncouth-condolences-joann-stores-cfo-dropped-dead

 

LUẬT BẢO VỆ THẨM PHÁN TCPV

    Sau khi tin thu hồi án lệ Roe v. Wade bị xì ra, đám cấp tiến cuồng điên nhất đã tổ chức những cuộc biểu tình trước tư gia các thẩm phán để khủng bố tinh thần họ. Ngay sau đó, thượng viện đã thông qua một dự luật với tỷ lệ 100-0 tăng cường bảo vệ an ninh các thẩm phán và gia đình. Nhưng qua tới hạ viện thì bị phe DC ngâm tôm, không bàn tới. Mãi tới khi FBI bắt một tên cuồng âm mưu ám sát thẩm phán Kavanaugh thì hạ viện mới bị áp lực mạnh để thông qua luật này, hôm thứ Ba tuần rồi.

    Tuy nhiên, trong hạ viện cũng đã có tới 27 dân biểu, tất cả thuộc đảng DC biểu quyết chống lại dự luật này. Trong đó có nhóm Tứ Quái cuồng tín nhất, cầm đầu bởi cô dân biểu cựu bán bar Ocasio-Cortez. Bà dân biểu đen hết sức ồn ào cổ võ cho việc khủng bố tinh thần các chính khách ủng hộ Trump là bà dân biểu Cali Maxine Waters, cũng chống.

    Chưa hết! 

   Chuyện đáng nói hơn cả là trong vụ mưu sát TP Kavanaugh, từ đó tới nay, cụ Biden đã không lên tiếng một lần nào hết, tuyệt đối không lên án, không cảnh cáo đám cuồng điên, không trấn an TCPV, zero. Chỉ cho bà phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc lửng lơ trả lời khi bị nhà báo hỏi là “Biden lên án hành vi của thủ phạm”. Mà cũng chẳng khuyến cáo hạ viện thông qua luật bảo vệ TCPV luôn, để yên cho hạ viện ngâm tôm cả tháng trời.

   Chuyện đáng nói hơn nữa là gần 60% cử tri đảng DC chấp nhận việc biểu tình trước nhà, khủng bố các thẩm phán, là chính đáng. Đảng DC hóa cuồng thật rồi sao? Cũng may là còn 70% cử tri CH và 62% cử tri độc lập không theo đảng nào, lên án các biểu tình này.

https://www.foxnews.com/politics/27-democrats-voted-against-protections-supreme-court-justices

 

BẦU SƠ BỘ TUẦN RỒI

    Ø   South Carolina

    Thứ Ba tuần rồi, tiểu bang South Carolina có bầu sơ bộ. Ông Trump đại thắng nhưng cũng có thua. Đại thắng là dân biểu CH Tom Rice, đã từng biểu quyết đàn hạc TT Trump, đã mất job. Nhưng thua vì dân biểu Nancy Mace đã hạ đối phương là bà Katie Arrington được ông Trump ủng hộ.

    Trong 10 dân biểu CH biểu quyết đàn hặc Trump, đã có 4 người tự ý rút lui, 1 người đại bại, 5 người số phận chưa quyết định tuy trong đó bà dân biểu Cheney -thành viên Ủy Ban 6/1-  chắc chắn sẽ thảm bại.

 

    Ø   Texas

    Một ứng cử viên CH đánh bại ứng cử viên DC trong một cuộc bầu đặc biệt thay thế một dân biểu DC từ chức. Bà CH Mayra Flores sẽ là dân biểu Mỹ sanh tại Mexico đầu tiên của hạ viện Mỹ, chủ trương chống việc mở toang cửa biên giới, được hậu thuẫn mạnh của TT Trump. Việc bà thắng cử đã gây sốc lớn vì khối dân gốc Mễ dọc biên giới Texas với Mễ thông thường luôn bỏ phiếu cho đảng DC, đánh dấu việc khối dân này không ủng hộ chính sách di dân mở toang cửa biên giới của Biden.

    Chiến thắng này có thể rất ngắn hạn vì tới tháng 11 tới này, sẽ có cuộc bầu chính thức cho nguyên nhiệm kỳ hai năm.

    Câu chuyện đáng nói là hiện nay, tất cả các cuộc bầu sơ bộ hầu như đã biến thành một thứ trưng cầu dân ý về Trump cho dù ông này đã hết làm tổng thống từ cả năm rưỡi nay rồi. Mỗi lần có kết quả là truyền thông lo chạy tít “Trump thắng “ hay ‘”Trump thua”, không bao giờ thấy “Biden thắng” hay “Biden thua”, như thể Trump vẫn còn là tổng thống vậy. Bàn tay vô hình của Trump quả là còn rất dài.

 

FBI THÔNG ĐỒNG VỚI TRUYỀN THÔNG ĐÁNH TRUMP

    Văn phòng Tổng Thanh Tra Bộ Tư Pháp vừa công bố tin theo điều tra của họ, trong mùa bầu cử tổng thống năm 2016 giữa bà Hillary và ông Trump, một viên chức cao cấp của FBI phụ trách việc điều tra vụ bà Hillary sử dụng hệ thống email riêng, đã có những quan hệ mật thiết nhất với khối truyền thông dòng chính cấp tiến.

    Viên chức này, ông Michael Steinback, đã trao đổi emails, đi ăn nhậu, nhận quà cáp, và thăm viếng nhiều nhà báo, cung cấp cho họ những tin tức tối mật của cuộc điều tra của FBI. Theo bản tin của Tổng Thanh Tra, ông Steinback cho biết những quan hệ này được cấp lãnh đạo cao nhất của FBI cho phép và khuyến khích cho dù đây là việc làm vi phạm tất cả luật lệ cũng như vi phạm nguyên tắc làm việc của FBI. FBI khi đó dưới quyền giám đốc James Comey, sau này bị TT Trump cách chức.

   Không rõ là FBI sẽ có biện pháp nào với ông Steinback không khi mà ông này đã nghỉ hưu năm 2017 rồi.

https://www.politico.com/news/2022/06/14/fbi-media-contacts-2016-campaign-00039383?cid=apn

 

HẬU THUẪN CỦA BIDEN: 6 THÁNG KHÁC BIỆT

    Hai biểu đồ dưới đây của Real Clear Politics cho thấy rõ hậu thuẫn của cụ Biden ngày càng tuột dốc không ’phanh’ trong sáu tháng qua:

    - Tháng Giêng: cách biệt hậu thuẫn và chống đối: - 12,5%

    - Tháng Sáu: cũng cách biệt đó: - 15,7%

 

 

 https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEhFEGfBMdJsA4btiJrCHm7oOGAo18PAB-IvgCDR56foxaRlIdNHea_pBiR3mVPpd1T_vfeJLBQNGkg9kB9bLc0axgh21dp3Tbatvok5VraNNMaz91Do7QqKHoUOykd4PlYzDRQyLfA0dmV-TxTSuZPtZ-IzV33hHFtnSBDdAmqBC4D5Uco27HOTARyw

 

TIN ĐIỀU TRẦN 6/1/2021

    Ø   Đối chất

    Bình luận gia của đài Fox, cựu dân biểu Trey Gowdy lên tiếng thách đố Ủy Ban Điều Tra 6/1 chấp nhận mang các nhân chứng của họ ra cho đối chất (cross-examination) với một nhân chứng khác, hay với một luật sư của ông Trump.

    Ủy Ban cho đến nay, đã đưa ra nhiều nhân chứng, kết án TT Trump trên căn bản về ba tội: 1) thua phiếu nhưng ngoan cố không chấp nhận, 2) biết là không có gian lận mà vẫn khư khư tố gian lận, và 3) đồng ý ‘treo cổ’ PTT Pence.

    Theo ông Gowdy, mỗi tội đều là những tố giác của MỘT người (3 người khác nhau), chẳng có bằng chứng, nhân chứng nào, mà cũng chẳng có ai ra đối chất, chất vấn họ, nên chẳng ai biết có thật hay phịa. Do đó, những tố giác đó hoàn toàn vô giá trị trên phương diện pháp lý, chỉ là những đòn chính trị phe đảng, một chiều, chỉ thuyết phục được những người phe phái có thành kiến từ trước. Trong suốt cuộc điều tra cho tới nay, không một nhân chứng nào đã phải trải qua cuộc đối chất nào hết.

    Thật ra, đòi hỏi của ông Gowdy hoàn toàn vô ích. Ngay từ việc bổ nhiệm một chiều các thành viên của ủy ban cũng quá đủ để biết giá trị của ủy ban rồi, khỏi cần làm gì khác cho mất công, mất thời giờ và tốn tiền thuế của dân.

https://www.foxnews.com/media/trey-gowdy-cross-examination-witnesses-jan-6-hearings

 

    Ø   TV lỗ khẩm

    Báo phe ta New York Times loan tin cuộc trực tiếp truyền hình đầu tiên của Ủy Ban Điều Tra về vụ biểu tình 6/1/2021 đã có hơn 19 triệu người coi. Thật ra, NYT nói láo không hơn không kém. Cuộc điều trần được cố ý tổ chức đúng giờ gọi là ‘prime time’ trên TV là giờ buổi tối, bình thường có nhiều người coi nhất, mỗi tối thường có trung bình 20 triệu người coi. Và NYT đã dựa vào đó để loan tin có 20 triệu người coi.

    Sự thật khác rất xa. Theo thống kê chính thức của Nielsen là công ty chuyên tính số người coi TV, cuộc điều trần trực tiếp trên TV ngày đầu tiên chỉ có khoảng 11 triệu người coi, cỡ một nửa số người coi bình thường coi TV mỗi tối. Để có một khái niệm so sánh, bài diễn văn năm 2016 chấp nhận được đảng CH đề cử ra tranh cử tổng thống của ông Trump đã có tới 35 triệu người coi. Số người coi Super Bowl là hơn 112 triệu.

https://www.newsmax.com/politics/networks-television-jan-6-committee/2022/06/10/id/1073943/?e=bnNfbWFpbF91aWQ9ODk5YTE1YzMtNzY0NC00ODRlLTk5NTAtOTRiYmZjZjZiMzA3Jm5zX21haWxfam9iPURNMzQyNzM2XzA2MTEyMDIyJnM9YWNzJmRrdF9uYnI9MDEwMTA0bnF5bXE0

 

LÃNH ĐẠO DÂN CHỦ KHÔNG MUỐN BIDEN TÁI TRANH CỬ

    Báo phe ta New York Times mở cuộc thăm dò đặc biệt, phỏng vấn hơn 50 viên chức trong hàng ngũ lãnh đạo đảng DC như các thống đốc, dân biểu, nghị sĩ tiểu bang và liên bang, chính quyền địa phương, và khám phá ra hầu hết họ không muốn cụ Biden ra tái tranh cử năm 2024, mà trái lại, muốn cụ thông báo ngay bây giờ, trước cuộc bầu quốc hội cuối năm nay, là cụ sẽ chính thức rút lui, không ra tái tranh cử để về hưu luôn. Theo họ, việc loan báo sớm này sẽ giúp đảng DC tránh thảm bại trong cuộc bầu quốc hội cuối năm nay.

    Lý do chính tất cả đưa ra là ‘cụ đã quá già’, một cách tế nhị để nói cụ quá lẩm cẩm và lờ mờ. Họ trách cụ Biden đã đưa đảng DC đến nguy cơ mất quyền kiểm soát cả hạ viện lẫn thượng viện, khiến cho không biết bao nhiêu dân biểu, nghị sĩ, quan chức DC sẽ mất job cuối năm nay.

    Cựu thầy dùi tối cao của TT Obama, ông David Axelrod, cho rằng trách nhiệm tổng thống cực kỳ khó khăn và phức tạp, trong khi thực tế, Biden sẽ gần 90 tuổi sau khi hết nhiệm kỳ thứ nhì; cách cư xử và nói chuyện của cụ Biden trước TV đã đưa ra một hình ảnh của một người không còn linh động, nạn nhân của tuổi tác, và việc này đã nêu lên vấn đề khả năng của cụ (nguyên văn: “The presidency is a monstrously taxing job and the stark reality is the president would be closer to 90 than 80 at the end of a second term, and that would be a major issue, … he looks his age and isn't as agile in front of a camera as he once was, and this has fed a narrative about competence”).

    Đám quan chức cũng lo ngại bà phó Kamala không phải là giải pháp thay thế. Một bà thành viên của Ủy Ban Quốc Gia của đảng DC nói thẳng “đảng DC cần có lãnh đạo mới và bạo gan -bold- cho cuộc bầu tổng thống năm 2024”.

https://www.newsmax.com/newsfront/joe-biden-2024-democrats-president/2022/06/11/id/1073971/?ns_mail_uid=899a15c3-7644-484e-9950-94bbfcf6b307&ns_mail_job=DM342729_06112022&s=acs&dkt_nbr=010104e43fq3

 

MỸ CÓ QUỐC KỲ MỚI?

    Bà Muriel Bowser, thị trưởng da đen của District of Columbia, thường được gọi tắt là D.C., là vùng thủ đô Washington, đã ra lệnh nhân dịp ngày Lễ Quốc Kỳ -Flag Day, 14/6- cả quận treo cờ Mỹ kiểu mới, do bà sáng tạo ra, trong đó có 51 ngôi sao trắng, biểu tượng cho các tiểu bang của Mỹ. Bà cố tình thêm một ngôi sao để nói lên đòi hỏi quận Columbia phải được nhìn nhận như tiểu bang thứ 51 của Mỹ.

    Nếu được nhìn nhận như một tiểu bang thì hạ viện sẽ có thêm một dân biểu, nhưng thượng viện sẽ có thêm hai thượng nghị sĩ. Đảng DC đã và đang nỗ lực để quận Columbia được nhìn nhận là tiểu bang vì đương nhiên sẽ thêm phiếu trong quốc hội. Đây là nơi mà đảng DC luôn luôn hốt được trên 90% phiếu.  Trong tình trạng phân hóa tối đa hiện nay, khi mà thượng viện bị chia đều 50-50 giữa hai chính đảng thì việc đảng DC được bảo đảm có thêm hai thượng nghị sĩ tất nhiên là chuyện rất hệ trọng. 

    Thật ra, việc cho D.C. thành tiểu bang không dễ chút nào. Quận này được thành lập qua một Tu Chánh Án của Hiến Pháp, do đó, nếu muốn trở thành tiểu bang, phải tu chánh lại Hiến Pháp, là chuyện khó hơn đi bộ lên cung trăng trong tình trạng phân hóa chính trị hiện nay. Muốn sửa Hiến Pháp, cần phải có đồng ý của 2/3 hạ viện và 2/3 thượng viện. Sau đó, muốn được nhận là tiểu bang, còn phải được cả hạ viện lẫn thượng viện thông qua, đặc biệt là phải đủ 60 phiếu tại thượng viện để vượt qua ‘filibuster’, cũng là chuyện vô phương đạt được hiện nay. Một điều chắc chắn: đảng CH sẽ chống tới cùng, do đó không có cách nào đủ phiếu để sửa Hiến Pháp cũng như để được chấp nhân thành tiểu bang.

    Quận Columbia chỉ là một phần của cả thủ đô, cả quận có khoảng 700.000 dân mà đại đa số là da đen và công chức, là hai thành phần cử tri nồng cốt của đảng DC. Phần lớn dân da trắng trung lưu sống ngoài Columbia, phiá nam, trong tiểu bang Virginia, cũng là một thành đồng của đảng DC, tuy mới đây đã bầu ông CH Glenn Youngkin làm thống đốc. Về phiá bắc là tiểu bang Maryland, cũng là một thành đồng của đảng DC nhưng với thống đốc CH là ông Larry Hogan. Chính trị Mỹ oái ăm là vậy.

https://www.foxnews.com/politics/washington-mayor-bowser-51-star-american-pennsylvania-avenue-flag-day

 

COVID: KHÓC HAY CƯỜI?

    Cụ bác sĩ tắc kè, Anthony Fauci, chủ nhân ông của tất cả các biện pháp chống dịch COVID, đã bị nhiễm dịch! Có phải nghĩa là các biện pháp ghê gớm cụ đưa ra cuối cùng chẳng hữu hiệu gì ráo?

https://www.marketwatch.com/story/dr-anthony-fauci-who-has-led-the-us-through-the-pandemic-has-tested-positive-for-covid-19-2022-06-15

 

TIN QUỐC TẾ

    Ø   Ukraine

    -    Biden chuẩn bị chiến dịch đổ thừa mới. Cách đây hơn một tháng, khi quân Nga có vẻ thất thế, bỏ các tấn công vào thủ đô để tập trung đánh vùng Donbass phiá đông, cụ Biden hấp tấp nổ, khoe ngay công của cụ đã giúp Zelensky chiến thắng. Bây giờ tình hình chiến sự chuyển hướng, Nga đang thắng thế lớn, cụ Biden mau mắn chuyển hướng, đổi giọng, tố ngay Zelensky trước đây đã sai lầm, không nghe lời cảnh giác của cụ là Nga sắp đánh, nên đã không chuẩn bị chu đáo. Một con người tráo trở như vậy đang lãnh đạo nước Mỹ, nếu chưa phải là đại họa thì là gì? 

    -    Quân Nga tiếp tục nã đại bác hàng ngày vào thủ đô Kyiv. Cuộc chiến đã trở thành cuộc chiến đại bác khi hai bên đều không dùng lục quân hay không quân, mà chỉ bắn đại bác qua lại không ngừng trên khắp các mặt trận., đưa đến đổ nát tan hoang của tất cả các thành phố lớn nhỏ. Riêng quân Ukraine bắn mỗi ngày khoảng 6.000 phát và kho đạn đại bác bắt đầu cạn. Tin tình báo ước đoán quân Nga có số đại bác và đạn lớn gấp 10 hay 15 lần quân Ukraine.

    -    Ukraine cầu cứu thế giới viện trợ quân sự thêm vì hết súng đạn.

    -    Hai công dân Anh bị Nga bắt tại vùng Donbass vì tham chiến cùng quân Ukraine, đã bị tòa án quân sự Nga kết án tử hình về tội làm lính đánh thuê -mercenaries-. Anh Quốc và Liên Hiệp Quốc đã lên án Nga vi phạm công ước Geneva về tù binh chiến tranh, nhưng Nga đã bác và tố hai người này không phải là quân nhân quân đội chính quy, nên công ước Geneva không áp dụng.

    -    Một cựu quân nhân Mỹ gốc Việt tình nguyện qua chiến đấu bên Ukraine đã bị mất tích, với nhiều dự đoán đã bị Nga bắt, tên là Andy Tài Huỳnh, 27 tuổi. Anh Huỳnh có vợ Mỹ, sống tại Alabama, là cựu Thủy Quân Lục Chiến Mỹ. Anh bị bắt cùng một cựu quân nhân tình nguyện khác cũng là công dân Mỹ. Đám quân của hai anh gồm 10 người bị 100 lính Nga với xe tăng bao vây và có thể đã bị bắt sống. Chưa nghe cụ Biden phản ứng về chuyện công dân Mỹ bị Nga bắt và có thể xử tử hình.

    -    Thành phố Mariupol sau hơn hai tháng bị quân Nga phong tỏa kín mít, đã trở thành một đại thảm họa y tế, với xác chết nằm ngổn ngang sình thúi, bệnh hoạn lan tràn, dịch tả hoành hành khắp tỉnh.

    -    Putin lo sợ cho mạng mình tới độ đi đâu cũng mang theo ‘ống bô’ riêng để tiểu và đại tiện, rồi cho mật vụ thiêu hủy ngay, sợ có kẻ thù lấy được, mang đi nghiên cứu về tình trạng sức khỏe của ông ta.

    -    Tạp chí TIME phân tích Ukraine đang thua nặng: mất 80% vùng Donbass, mất 25.000 lính trong đó có 11.000 chết (có tin không kiểm chứng được là lính Nga chết nhiều gấp hai, nhưng dân số Nga lớn gấp ba lần dân số Ukraine); quân đội Ukraine không đủ nhân sự và phương tiện để sử dụng số vũ khí đang được Mỹ và NATO viện trợ, đã vậy, nhiều vũ khí quá lạ, quân Ukraine không có thời giờ học tập sử dụng, hay hư hỏng không biết sửa chữa; chưa kể có điều kiện, bị Biden cấm không được bắn qua đất Nga; không đủ thời giờ và phương tiện huấn luyện các chí nguyện quân tham gia cuộc chiến để rồi 16.000 chí nguyện quân từ khắp thế giới tới, chết rất nhiều, số còn lại chỉ là gánh nặng phải nuôi ăn thôi. 

https://time.com/6176748/ukraine-war-economy/

 

    Cái họa của Ukraine là đã bị đánh… không đúng lúc. Năm xưa, Bắc Hàn đánh Nam Hàn, Mỹ huy động cả thế giới đánh BH cứu NH. Cách đây không lâu Saddam chiếm Kuwait, Mỹ huy động hơn một triệu lính từ khắp thế giới đánh Iraq cứu Kuwait. Thời đại của đảng DC ngày nay, cọp Mỹ thành cọp giấy. Nga chiếm Crimea của Ukraine, Obama chống mắt nhìn, cấm các lãnh tụ Nga không được đi Mỹ tham quan Disneyland. Bây giờ, cụ phó của Obama nắm quyền, Nga công khai đánh cả nước Ukraine, Mỹ chỉ gửi súng đạn, mà lại gửi thứ súng đạn kiểu phòng thủ, bắn không xa, không được bắn qua Nga,… Khiến cuộc chiến kéo dài lê thê, dân Ukraine chết như rạ để rồi cuối cùng, Nga vẫn đại thắng.