Chuyện
khó tin về bộ phim tử tế từng bị cấm chiếu
B.Hạnh 12/05/2016 14:30
Kinh ngạc vì một bộ phim 30 năm vẫn thời sự
Chuyện lạ chưa từng có tiền lệ vừa xảy ra khi thời gian qua, tại
nhiều tỉnh thành trên cả nước như Hà Nội, Nam Định, Đà Nẵng, Hội An, Huế...
người ta rầm rộ tổ chức nhiều buổi chiếu lại và thảo luận 'Chuyện tử tế sau 30
năm'.
Chưa có một bộ phim điện ảnh nào, chứ chưa nói đến một bộ phim tài
liệu lại có sức sống mạnh mẽ với tính thời sự cao đến mức tạo ra cả một phong
trào tự phát như thế sau hơn 3 thập kỷ đóng máy.
'Điều này hoàn toàn bất ngờ với tôi.
Vì khi làm phim này, tôi cứ nghĩ sau 30 năm xã hội sẽ tiến bộ lên,
con người sẽ hạnh phúc hơn, được bù đắp chứ tôi không nghĩ bây giờ người ta
khát khao sự tử tế hơn ngày xưa', đạo diễn Trần Văn Thủy nói.
Những sự kiện nhức nhối trong xã hội, nỗi lo về an toàn thực phẩm,
mối quan ngại về bao nhiêu điều chướng tai gai mắt khiến hai chữ 'tử tế' thành
tính từ vô cùng thời sự trong thời gian dài vừa qua.
Chưa bao giờ người ta khao khát 2 từ 'tử tế' đến vậy trong mọi
lĩnh vực trong đời sống xã hội.
Chính vì thế, thông điệp mà 'Chuyện tử tế', quả bom từng gây chấn
động giới điện ảnh quốc tế 30 năm trước càng trở nên đáng giá và hợp thời.
Người ta truyền tay nhau xem đi xem lại bộ phim không phải vì nó
từng đoạt giải ở LHP quốc tế và bán bản quyền cho hơn 10 đài truyền hình lớn
trên thế giới và thu được rất nhiều tiền mà còn bởi nhận thấy tính dự báo của
nó.
'Chuyện tử tế' giống như được làm cho xã hội hiện tại, khi câu
hỏi: "Thế nào là sự tử tế?' ngày càng trở nên nhức nhối.
Tuy nhiên, theo tác giả 'Chuyện tử tế' thì: 'Khi người ta đã biết
sài chữ tử tế, tôn trọng sự tử tế và định ứng xử tử tế, hô hào sự tử tế thì
muộn rồi.
Vô phương cứu chữa! Nếu không có những con người tử tế cụ thể thì
không thể làm được bất cứ điều gì tốt đẹp.
Tất cả phải bắt đầu từ con người. Những con người tử tế. Đó không
chỉ là vấn đề của người Việt Nam mà còn là của nhân loại'.
Trong lời cuối phim 'Chuyện tử tế' hơn 30 năm trước, ông đã viết
lời bình:'Vậy ra, nghĩ cho đến cùng, ở trên đời này không có một nghề nghiệp
nào, không có một công việc gì và không có bất cứ con người nào có thể trở nên
tử tế nếu không bắt đầu từ tình thương yêu con người, sự trân trọng đối với con
người và đi từ nỗi đau con người...'.
Phim của ông có nhiều lớp nghĩa, chính vì vậy không ai xem 'Chuyện
tử tế' một lần mà hiểu hết được và mỗi lần xem lại họ lại tâm đắc vì ngộ ra một
điều gì đó mới mẻ.
Tại sao sự tử tế cần đến như thế trong xã hội này? Điều này có thể
tìm thấy trong bộ phim 'Chuyện tử tế' với những câu chữ đanh thép: 'Từ rất xa
xưa, cha bác có dạy rằng, tử tế luôn có trong mỗi con người, mỗi nhà, mỗi dòng
họ, mỗi dân tộc.
Hãy bền bỉ đánh thức sự tử tế và đặt nó lên Bàn thờ Tổ tiên hoặc
trên Lễ đài của quốc gia.
Bởi thiếu nó, một cộng đồng, một dân tộc, một quốc gia dẫu có
những nỗ lực tột bậc và chí hướng cao xa đến mấy thì cũng chỉ là những điều vớ
vẩn.
Hãy hướng con trẻ và cả người lớn đầu tiên vào việc học làm người
- Người Tử Tế - trước khi mong muốn và chăn dắt họ thành những người có quyền
hành giỏi giang hoặc siêu phàm'.
Chuyện ly kỳ về 'Chuyện tử tế'
Dù vẫn được coi là nhà làm phim tài liệu số 1 Việt Nam và được thế
giới vinh danh nhưng đạo diễn Trần Văn Thủy gây bất ngờ khi nói ông không phải
là nhà làm phim.
Ông làm phim chỉ vì sức ép của đời sống, của tâm can mà ông viết
những lời dẫn trước khi bấm máy để rồi chỉ đi tìm hình để lắp vào.
Điều này hoàn toàn trái ngược với lý thuyết về làm phim tài liệu
mà chính ông đã học ở Nga.
Ở tuổi 76, đạo diễn Trần Văn Thủy vẫn vô cùng minh mẫn và thông
tuệ. Trần Văn Thủy nhớ từng chi tiết, từng câu thoại trong 'Chuyện tử tế' cũng
như các bộ phim khác ông đã làm.
Cả những kỷ niệm từng khiến ông 'lên bờ xuống ruộng' hơn 30 năm
trước chỉ vì hai bộ phim có thời từng được liệt vào danh sách cấm chiếu.
Đạo diễn Trần Văn Thủy nói nhờ có Thủ tướng Phạm Văn Đồng mà phim
'Hà Nội trong mắt ai' thoát khỏi vòng lao lý. Còn 'Chuyện tử tế' ra được cũng
là do thời thế, có ông Nguyễn Văn Linh, có Đại hội 6.
Khi luận bàn về 'Hà Nội trong mắt ai', ông bị lãnh đạo cao cấp gọi
lên bắt phải sửa và nói ông nghĩ xem hãy nhận làm 1 bộ phim lễ lạt để kỷ niệm
30 năm giải phóng thủ đô nhưng Trần Văn Thủy tìm cách thoái lui.
Ông nói, không có cách nào làm một bộ phim hay nếu không động vào
thần kinh của xã hội, nói đúng tâm can của con người.
Thời gian ấy, vợ chồng đạo diễn Trần Văn Thủy từng phải leo qua
mái nhà đi thủ tiêu tài liệu, băng hình và chạy đến nhà người chị ở Thái Hà để
khỏi bị bắt.
Trần Văn Thủy nói ông chẳng cần một gram dũng cảm nào, ông chỉ nói
ra những điều mình muốn nói, và bởi chuyện nó vốn như thế.
Làm 'Chuyện tử tế' xong đã lâu, nhưng vì vướng mắc với 'Hà Nội
trong mắt ai', Trần Văn Thủy không dám đưa bộ phim đi duyệt.
Sáng 7/10/1987, ông được TBT Nguyễn Văn Linh mời ra nói chuyện
riêng về 'Hà Nội trong mắt ai' và khuyên Trần Văn Thủy nên làm phần 2.
Được lời như cởi tấm lòng, Trần Văn Thủy trả lời: "Vâng, tôi
xin hứa là chắc chắn sẽ có tập 2 ạ".
Tan họp, Trần Văn Thủy phi xe về Hãng phim tài liệu, nhờ họa sĩ
ghi hộ chữ 'tập 2' dưới tên phim 'Chuyện tử tế' dù khi đó bộ phim đã làm xong
được 2 năm.
Do vậy, 'Chuyện tử tế' được coi là phần 2 của 'Hà Nội trong mắt
ai' nhưng trên thực tế không liên quan gì đến nhau.
Đạo diễn Trần Văn Thủy nói nhờ có lời nói của ông Nguyễn Văn Linh
mà 'Chuyện tử tế' được ra đời.
Vì nếu không sự 'cởi trói' đó thì sẽ không bao giờ tồn tại một bộ
phim 'Chuyện tử tế' chấn động thời đó và cả ngày hôm nay, một bộ phim được đạo
diễn người Mỹ John Gavito đề cử là 1 trong 10 bộ phim tài liệu hay nhất thế
giới mọi thời đại.
Trần Văn Thủy cho đến nay vẫn là người duy nhất đi trên con đường
độc đạo khi chỉ làm những bộ phim chạm đến thần kinh của xã hội, khai thác số
phận con người mà tuyệt đối không làm những bộ phim tụng ca vì sự 'chỉ đạo' của
ai đó.
Có lẽ chính vì vậy, mà bộ phim của ông, sau hơn 30 năm vẫn nguyên
giá trị.
Xem phim:
No comments:
Post a Comment