Tác giả Trần Quốc Sỹ sanh năm 1952 tại Nam Định,
Việt Nam. Di cư vào Nam năm 1954, từng phục vụ trong Không Quân Việt Nam. Định
cư tại Nam California từ 1975.
Nghề nghiệp: Kỹ sư cho Rainbow-Mykotronx Inc.
Torrance. "Nghề tay trái" của ông là giảng viên “traffic school” tại
National Traffic Safety Institute (NTSI). Tới với giải thưởng “Viết Về Nước Mỹ”
ngay từ năm thứ nhất, ông Sỹ là tác giả góp nhiều bài viết giá trị và đã nhận
giải thưởng này năm 2002. Sau đây là bài viết mới nhất của ông về “Danh tặc”,
một từ ngữ do tác giả dịch từ tiếng Anh “Identity Theft”.
Danh Tặc "Identity Theft"
Trần Quốc Sỹ
Danh tặc là gì?
Danh tặc xảy ra khi một người nào đó dùng dữ kiện cá
nhân như tên, tuổi, địa chỉ cư ngụ, số bằng lái xe hay số an sinh xã hội, số
thẻ tín dụng, v.v..., của chúng ta làm điều bất chánh để trục lợi cho cá nhân
họ.
Những kẻ làm chuyện phi pháp này có thể là một cá
nhân, làm việc đơn độc, nhưng cũng có thể là một tổ chức với hằng trăm người,
có đường dây hoạt động không những chỉ tại Hoa Kỳ mà còn trên khắp thế giới
nữa.
Làm thế nào kẻ gian có thể ăn cắp dữ kiện cá nhân
của tôi?
Kẻ gian có thể dùng nhiều phương tiện, đơn giản hay
phức tạp, để ăn cắp dữ kiện cá nhân của bạn. Những thí dụ điển hình mà kẻ
gian thường làm gồm có:
1. Họ lấy dữ kiện cá nhân của bạn từ những
công ty bán lẻ, ngân hàng, hay các công ty tín dụng bằng những cách sau:
- Ăn cắp hồ sơ chứa dữ kiện cá nhân của bạn từ những
nhân viên làm cho các công ty tín dụng.
- Toa rập với nhân viên nhận đơn tại các tiệm bán lẻ
hay các nhân viên có thẩm quyền cứu xét và cấp thẻ tín dụng, để lấy dữ kiện cá
nhân của bạn (tác giả có thể đã bị trường hợp này).
- Hối lộ nhân viên có thẩm quyền giữ hồ sơ chứa dữ
kiện cá nhân của bạn tại các công ty hay ngân hàng.
- Lường gạt nhân viên có thẩm quyền gìn giữ hồ sơ
của bạn.
- Xâm nhập máy điện toán (hacking) của các công ty
bán lẻ, các công ty tín dụng, các công ty địa ốc, các công ty bán điện thoại
viễn liên, hay ngân hàng để đánh cắp dữ kiện cá nhân của bạn.
- Đánh cắp máy điện toán xách tay của nhân viên có
chứa dữ kiện cá nhân của bạn.
2. Họ moi, bới lục các thùng rác nhà của bạn, thùng
rác của các công ty hoặc những nơi đổ rác để tìm dữ kiện cá nhân của bạn.
3. Họ xin hồ sơ tín dụng có chứa dữ kiện cá
nhân của bạn từ những công ty tín dụng bằng cách giả làm chủ nhà, chủ đất, nhân
viên ngân hàng, hay những nhân viên có thẩm quyền duyệt xét hồ sơ của bạn.
4. Họ ăn cắp thẻ số thẻ tín dụng của bạn và những dữ
kiện cá nhân bằng một dụng cụ đặc biệt gọi là “skimming device”, bán khoảng 50
đô (hành động này gọi là "skimming", người làm chuyện này gọi là
"skimmer"). Skimming thường xảy ra tại các nhà hàng.
Sau khi dùng bữa, bạn móc bóp lấy thẻ tín dụng đưa
cho người hầu bàn. Anh ta đi vào trong và một lúc sau trở lại với hoá đơn
cho bữa ăn của bạn. Những thành phần bất hảo mua chuộc hay toa rập với
những người hầu bàn và người này chỉ cần "cà" thẻ của bạn vào một cái
máy nhỏ (skimming device), bán khoảng 50 đô, thì những dữ kiện trên thẻ của bạn
sẽ được thu vào máy. Sau đó, họ bán lại những dữ kiện thu được cho kẻ
gian. Thẻ tín dụng của bạn cũng bị "cà hai lần" khi bạn đi mua
sắm tại những tiệm bán lẻ bởi những nhân viên bán hàng không lương thiện.
Tại nhà hàng Outback ở Charlotte, North Carolina,
hai người hầu bàn tên Benjamin Gadson and Juan Canales, đã bị câu lưu vì nghi
ngờ đã dùng “skimming device” để "cà" hơn 650 thẻ tín dụng của khách
hàng, sau đó đã bán lại với giá 25 đô cho mỗi số thẻ. Đôi khi, kẻ gian cũng cài
cái máy này vào những máy rút tiền (ATM) đặt trong những thương xá.
5. Họ ăn cắp ví hoặc xách tay có dữ kiện cá nhân của
bạn trong đó.
6. Họ ăn cắp thơ của bạn, gồm cả những thơ từ ngân
hàng, các công ty tín dụng hay từ sở thuế.
7. Họ ra bưu điện, điền mẫu đổi địa chỉ của bạn, để
thư từ của bạn được gởi tới một địa chỉ khác.
8. Họ lấy dữ kiện cá nhân của bạn bằng cách lường
gạt những người nhẹ dạ, dễ tin. Họ có thể làm một trong hai việc sau đây:
- Gọi điện thoại và giả làm nhân viên của ngân hàng,
nhân viên công lực hay nhân viên công ty tín dụng. Họ cho bạn biết trương mục
trong ngân hàng của bạn đang có người xâm nhập, trương mục của bạn thiếu tiền,
thẻ tín dụng của bạn đang có vấn đề, trương mục của bạn không tiền bảo chứng,
bạn đang nợ họ, v.v... và họ cần những dữ kiện cá nhân của bạn để, điều tra,
hồi phục hay điều chỉnh
- Gởi thơ điện tử (email) và giả làm ngân hàng, công
ty tín dụng (trên thơ có các nhãn hiệu như thật của ngân hàng hay công ty tín
dụng. Loại thơ này gọi là "spoofs"). Họ cho bạn biết trương mục
trong ngân hàng của bạn đang có người xâm nhập, trương mục của bạn thiếu tiền,
thẻ tín dụng của bạn đang có vấn đề, trương mục của bạn không tiền bảo chứng,
bạn đang nợ họ, v.v... và họ cần những dữ kiện cá nhân của bạn để, điều tra,
hồi phục hay điều chỉnh (hành động gởi thơ loại này gọi là
"phishing". Tác giả hiện đang lưu giữ hàng chục
"spoofs" emails loại này).
Tại Hoa Kỳ, cứ mỗi 1 phút có đến 19 người là nạn nhân
của "danh tặc"!
Ai có quyền giữ và xem hồ sơ tín dụng hay dữ kiện cá
nhân của tôi?
Bất cứ một cá nhân hay công ty nào được xem là
"có thương vụ chính đáng" đều có quyền vào và xem hồ sơ tín dụng của
bạn. Những cá nhân hay công ty này bao gồm:
1. Những công ty phát hành hay cấp thẻ tín dụng cho
bạn.
2. Chủ đất.
3. Công ty bảo hiểm.
4. Công ty sắp sửa mướn bạn (với sự đồng ý của bạn).
5. Ngân hàng.
6. Công ty bán xe.
7. Những công ty xem xét đơn xin việc của bạn với
chính phủ.
8. Cơ quan chính phủ chuyên lo về việc cấp dưỡng con
cái.
9. Cơ quan an ninh của chính phủ.
10. Các công ty đòi nợ.
Nếu bị danh tặc, hậu quả sẽ ra sao?
Qua phần trình bày ở trên về trường hợp của tác giả,
các bạn cũng có thể thấy được hậu quả như thế nào. Khi kẻ gian lấy được dữ kiện
cá nhân của bạn, họ sẽ:
1. Đi mua sắm thả giàn với số hoặc thẻ tín dụng của
bạn (họ có thể làm giả thẻ căn cước hay bằng lái xe). Họ mua những món đồ
đắt tiền như computers, nhẫn kim cương, hay những thứ mà họ có thể dễ dàng bán
lại.
2. Họ có thể mở một loạt trương mục tín dụng, xin
thẻ tín dụng dưới dữ kiện cá nhân của bạn và mua sắm thả giàn những món hàng
đắt giá, dễ bán lại (đây là trường hợp của tác giả). Sau đó, họ sẽ không trả
tiền và bạn sẽ lãnh số nợ đó. Hồ sơ tín dụng của bạn sẽ bị ảnh hưởng.
3. Sau khi họ đổi địa chỉ của bạn tại bưu điện, thơ
sẽ không về nhà bạn, do đó bạn sẽ không biết là bạn đang bị danh tặc.
Phải một thời gian sau, sau khi bạn biết được điều này thì họ đã cao bay xa
chạy (theo lời người cảnh sát thẩm vấn tác giả, tệ nạn này rất khó truy lùng,
các công ty thường chịu lỗ và lấy lại bằng cách cộng vào giá hàng. Cuối cùng,
người thiệt thòi vẫn là người tiêu dùng).
4. Mượn tiền nhà băng hay đi mua xe mới dưới tên của
bạn.
5. Mở đường dây điện thoại nhà hay điện thoại di
động dưới tên của bạn.
6. Làm giả ngân phiếu, thẻ tín dụng và rút hết tiền
trong trương mục của bạn.
7. Khai khánh tận dưới tên của bạn để khỏi trả nợ.
8. Đưa tên tuổi của bạn khi bị cảnh sát chận hỏi.
Nếu họ được thả và sau đó không ra hầu toà, bạn sẽ là người bị trát truy nã
(arrest warrant).
Làm sao tôi biết được rằng tôi là nạn nhân của danh
tặc?
Những dấu hiệu cho thấy bạn đang hay đã bị danh tặc
gồm có:
1. Trương mục trong ngân hàng của bạn bị mất mát hay
dọn sạch.
2. Tự nhiên bạn không nhận được thư, hoá đơn hay báo
cáo hằng tháng của ngân hàng hay các công ty tín dụng. Đây là dấu hiệu kẻ gian
đã đổi địa chỉ của bạn.
3. Nhận được thẻ tín dụng từ các công ty bán lẻ và công
ty tín dụng mà bạn không hay chưa hề làm đơn xin (trường hợp của tác giả).
4. Bị từ chối khi mượn tiền hay mua xe mà không có
lý do rõ ràng.
5. Nhận được điện thoại hay điện báo của công ty đòi
nợ hay công ty bán lẻ về những món hàng mà bạn chưa hề mua.
Phải làm gì sau khi bạn đã bị danh tặc?
Nếu không may bạn khám phá ra rằng bạn đã bị kẻ gian
mượn tên làm những chuyện bất chánh, điều đầu tiên là bạn phải giữ bình tĩnh
đừng hốt hoảng. Bạn nên làm ngay những việc sau đây:
1. Gọi điện thoại cho cảnh sát địa phương để làm thủ
tục khai báo.
2. Gọi cho Federal Trade Commision (FTC) để làm thủ
tục khai báo. 1-800-FAIR CREDIT (1-800-324-7273)
3. Gọi cho ba cơ quan sau đây để khai báo, xin hồ sơ
tín dụng khẩn cấp và yêu cầu họ khoá, cài đặt báo động hoặc thông báo đến bạn
những hành động bất thường về hồ sơ tín dụng của bạn. Theo luật, bạn sẽ
được một hồ sơ tín dụng hoàn toàn miễn phí.
- Equifax: 1-800-525-6285; www.equifax.com
- Experian: 1-888-EXPERIAN (397-3742); www.experian.com
- TransUnion: 1-800-680-7289; www.transunion.com
4. Gọi cho từng công ty bán lẻ mà kẻ gian đã mua
sắm, khai báo và cho họ biết là bạn là nạn nhân của danh tặc và yêu cầu họ đóng
ngay trương mục tín dụng. Họ sẽ gởi cho bạn một bản chứng thực không trách nhiệm
(Affidavit of Non-Liability). Sau khi nhận được bản chứng thực này, bạn phải
điền vào gởi trả lại công ty ngay tức thời kèm theo hồ sơ khai báo của cảnh sát
và FTC. Nhớ làm một bản sao cho hồ sơ của bạn. Mỗi công ty, sau khi điều tra và
nếu tin lời bạn, họ sẽ gởi cho bạn một bức thư cho bạn biết là bạn không phải
chịu trách nhiệm cho món nợ đó.
5. Theo dõi sự chi tiêu trương mục tín dụng của từng
công ty cho đến khi mọi chuyện êm xuôi. Theo dõi tất cả các trương mục khác của
các công ty mà bạn đang có thẻ tín dụng.
Làm cách nào để tránh không trở thành nạn nhân của
danh tặc?
Đề phòng và đề cao cảnh giác là phương pháp hữu hiệu
nhất để chống lại danh tặc. Để tránh trở thành nạn nhân, bạn nên làm
những việc sau đây:
1. Thường xuyên theo dõi trương mục checking hay
saving của bạn. Để ý đến những khoản chi tiêu khả nghi không thể giải thích.
Nếu có gì nghi ngờ, gọi cho công ty tín dụng hay ngân hàng ngay lập tức.
2. Không bao giờ cho biết số an sinh xã hội, số
trương mục, số bằng lái xe của bạn qua điện thoại hoặc qua internet, ngoại trừ
khi bạn chắc chắn là đường dây điện thoại hoặc trang nhà trên internet hoàn
toàn được bảo vệ và an toàn (protected and secured). Khi mua hàng và cho dữ
kiện cá nhân trên mạng, bạn cần để ý đến địa chỉ trang nhà của công ty bạn đang
trả tiền. Nếu địa chỉ trang nhà của công ty đó có chữ https:// (có chữ s theo
sau http), hoặc dưới cuối trang có hình ổ khoá, dấu hiệu cho bạn biết trang nhà
đó được bảo vệ và an toàn. Nếu không có hai điều này, đừng để lộ dữ kiện
cá nhân của bạn.
3. Cẩn thận khi dùng thẻ tín dụng tại các nhà hàng
hay đi mua sắm. Bạn nên dùng một thẻ tín dụng có mức giới hạn thấp để mua
sắm, ăn uống. Lỡ có mất hay bị lấy dữ kiện của thẻ đó, cũng đỡ.
4. Nếu ngôi nhà của bạn là nơi thường xuyên tiếp đãi
bạn bè, bạn nên cất những dữ kiện cá nhân vào tủ khoá lại, đừng để chúng trên
bàn hay những nơi dễ dàng trông thấy.
5. Đừng mang theo thẻ an sinh xã hội trong bóp hoặc
ví da. Cất nó ở nhà vào chỗ an toàn.. Bạn nên tập ghi nhớ số anh
sinh xã hội của mình, bằng lái xe cùng những dữ kiện cá nhân khác.
6. Thùng rác của bạn là nơi dễ xâm nhập nhất.
Bất cứ ai cũng có thể vào thùng rác của bạn khi bạn để chúng ở lề đường vào
ngày đổ rác. Không bao giờ vất dữ kiện cá nhân, bản báo cáo trương mục
hay tín dụng hàng tháng vào thùng rác. Khi dọn dẹp giấy tờ, trước khi vất
những thứ có dữ kiện cá nhân, bạn hãy dùng máy cắt (shredder) để cắt chúng ra
thành từng sợi nhỏ.
7. Luôn luôn đề cao cảnh giác với những emails báo
cho bạn biết là trương mục của bạn đang thâm thủng hay đang có vấn đề (loại
"spoof" emails)... Không bao giờ trả lời hoặc nhấn chuột vào đường
nối địa chỉ (links) trên những emails loại này. Nếu nghi ngờ, bạn nên gọi
điện thoại trực tiếp cho ngân hàng hay công ty tín dụng để kiểm chứng.
Lời cuối:
Khoa học kỹ thuật ngày nay đem nhiều tiện lợi cho
đời sống của chúng ta. Nhờ vào trương mục tín dụng và những thẻ mà chúng ta có
thể mua sắm, ăn uống, mua xe hay mua nhà trả góp. Nếu không có chúng, khó
lòng mà chúng ta để dành đủ tiền mua một chiếc xe để đi làm, kiếm sống, hay mua
một căn nhà để ở, để che mưa, nắng. Tuy nhiên, kỹ thuật dù tân tiến đến đâu
cũng có nhiều kẽ hở mà xã hội ngày nay dẫy đầy những kẻ gian luôn rình rập, lợi
dụng những kẽ hở hay sự nhẹ dạ của chúng ta để làm chuyện bất chánh và trục lợi
cho cá nhân họ. Chúng ta phải luôn đề cao cảnh giác và đề phòng hạng
người này để bảo vệ cho chính chúng ta..
No comments:
Post a Comment