Vòi vĩnh để được "Nhà nước vẫn nuôi
anh em chúng ta"
mà cũng "Sông nói trên vai" ư?
Phạm Đình Trọng
Quanh năm quỳ mọp cả lưng,
Thế mà bảo vác núi rừng trên lưng!
Haiz (FB Đỗ Hùng)
1. Những ngày giữa tháng giêng kỉ hợi vòm trời bâng khuâng, tiết
trời se se lạnh gợi cảm, tôi vào FB tìm sự đồng cảm, sự phát hiện của những
facebooker về cái đẹp của đất trời mùa xuân nhưng đã bị hụt hẫng khi phải gặp
khá nhiều hình ảnh về hội thơ giữa tháng giêng của mấy nhà thơ quốc doanh. Có
xã viên thơ hí hửng khoe cả giấy mời dự hội thơ như vị chủ nhiệm hợp tác xã văn
chương của họ hí hửng khoe: Nhà nước vẫn nuôi anh em chúng ta.
Nhiều xã viên thơ đưa hình ảnh đứng hiên ngang vung tay, ưỡn ngực
diễn thơ trên sân khấu lòe loẹt, chói chang sắc màu, chật chội, xô bồ chữ viết,
tối tăm, kệch cỡm chữ ta chữ tây. Và hàng chữ bự nhất, hợm hĩnh nhất nhưng cũng
nhỏ bé, chật chội, kệch cỡm nhất là tên chủ đề hội thơ: SÔNG NÚI TRÊN VAI.
Sông núi luôn là khái niệm, luôn đồng nghĩa với đất nước, với tổ
quốc, với quốc gia. Sông núi trên vai là trách nhiệm của công dân với đất nước.
Sông núi trên vai là hình tượng lẫm liệt, là vóc dáng sừng sững, là vẻ đẹp vĩnh
hằng của người lính cầm súng bảo vệ đất nước.
2. Không chỉ có trách nhiệm với đất nước, nhà thơ đích thực nói
tiếng nói của thân phận cá thể con người nhưng những cá thể đó đều mang bóng
dáng, mang tầm vóc của cả loài người. Văn chương gọi dậy, đánh thức phần Người,
phần lương tri trong mỗi con người. Văn chương là hồn vía của con người, là
tiếng nói của thân phận con người trong xã hội ở tầm nhân loại.
Không chỉ diễn tả công việc của cô gái tát nước đêm trăng, câu ca
dao: “Cô kia tát nước bên đàng / Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi” là sự phát
hiện bất ngờ về giá trị của lao động sáng tao. Lao động sáng tạo tát nước cấy
cày làm ra hạt lúa của một cô gái quê đã làm đẹp cả thiên nhiên, làm lung linh
cả đất trời, làm lộng lẫy cả vũ trụ.
Tiểu thuyết Tắt Đèn của nhà văn Ngô Tất Tố không phải chỉ kể về
cuộc sống cùng cực bế tắc của người đàn bà nông dân Việt Nam thời phong kiến
thối nát, quan lại nhiễu nhương. Chị Dậu là thân phận người đàn bà nông dân
trong đêm dài phong kiến trung cổ của cả một giai đoạn lịch sử loài người.
Tiểu thuyết Eugénie Grandet của Honoré de Balzac không phải chỉ là
câu chuyện của nước Pháp ở thế kỉ 19, Eugénie Grandet là thân phận con người ở
nước Pháp, ở nước Anh, ở Trung Quốc, ở Việt Nam, ở mọi nơi trên trái đất thời
con người bắt đầu bước vào xã hội công nghiệp đòi hỏi tích lũy tư bản. Con
người khao khát kiếm tiền đến mức tham lam, keo kiệt, nhẫn tâm, mất tính người,
trở thành nô lệ của đồng tiền. Người nghèo làm thuê phải sống khốn cùng đã đành
mà ông chủ giầu có, làm ra rất nhiều tiền cũng trở thành khốn cùng về nhân
cách.
Xu thế công nghiệp hóa, đô thị hóa là xu thế tất yếu của mọi đất
nước, mọi xứ sở. Đô thị hóa sẽ làm phai nhạt, làm mất đi hồn dân dã từ ngàn đời
của mọi miền quê: “Hôm qua em đi tỉnh về / Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”.
Cảm hứng luyến tiếc, níu kéo hồn dân dã của nhà thơ Nguyễn Bính trong bài thơ
Chân Quê: “Nói ra sợ mất lòng em / Van em, em hãy giữ nguyên quê mùa”, cũng là
cảm hứng của mọi con người ở mọi miền quê đang đô thị hóa.
Thơ là hồn nhân văn, là nỗi khát khao cái đẹp của con người nhân
loại. Nhà thơ đích thực không thể bị giới hạn bởi không gian địa lí, càng không
thể bị giới hạn bởi thời gian sự vụ.
4. Dù “Sông Núi Trên
Vai” đã làm chật chội, hạn hẹp không gian của nhà thơ, đã thô thiển cơ bắp hóa
nhà thơ nhưng với những “nhà thơ” của hội văn chương không tồn tại bằng tài
năng, không tồn tại bằng tác phẩm mà chỉ tồn tại ở cái danh, tồn tại nhờ sự
nuôi nấng bằng đồng tiền thuế của dân, phải ngửa tay xin tiền nuôi nấng của
quyền lực chính trị và khi nhận được đồng tiền tủi nhục đó thì reo lên sung
sướng: Nhà nước vẫn nuôi anh em chúng ta! "Nhà thơ" phải làm công cụ
của chính trị, phải tự nguyện làm đội quân canh giữ mặt trận văn hóa của một
quyền lực chính trị nhất thời. Những “nhà thơ” đó có thể “sông núi trên vai”,
có thể gánh vác được trách nhiệm với non sông đất nước không?
No comments:
Post a Comment