Liệu
Việt Nam có rơi vào vết xe đổ của Thổ Nhĩ Kỳ?
16/08/2018
Việt Nam cũng đang
đứng trước áp lực đồng nội tệ mất giá trước đồng đô la Mỹ giống như tình trạng
của Thổ Nhĩ Kỳ vốn đang trải qua cuộc khủng hoảng tiền tệ lớn nhất trong nhiều
năm qua, và mức độ tổn thương của Việt Nam bây giờ cao hơn nhiều so với cuộc
khủng hoảng tài chính châu Á hồi năm 1997, một chuyên gia kinh tế từ Mỹ nhận
định.
Kể từ tháng Giêng năm
nay, đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ đã mất giá 40% trong khi thị trường chứng khoán
đã mất đi phân nửa giá trị khiến quốc gia này chìm sâu trong khủng hoảng.
Đồng thời, trong những
ngày qua, đồng rúp của Nga, đồng rupee của Ấn Độ và đồng rand của Nam Phi cũng
đột ngột giảm sâu. Điều này dẫn đến quan ngại về phản ứng dây chuyền ở các nước
đang phát triển và mới nổi giống như những gì đã xảy ra trong cuộc khủng hoảng
năm 1997 vốn bắt nguồn từ việc đồng baht Thái Lan sụp đổ rồi sau đó lan rộng ra
khắp châu Á.
Theo phân tích của
CNN, một nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khủng hoảng ở Thổ Nhĩ Kỳ là việc Cục Dự
trữ Liên bang của Mỹ vừa mới tăng lãi suất sau nhiều năm giữ lãi suất đồng đô
la ở mức thấp để thúc đẩy kinh tế Mỹ phục hồi và tăng trưởng cũng như để kiềm
chế lạm phát đang manh nha.
Mỹ tăng lãi suất đã
khiến đồng đô la Mỹ mạnh hơn, dẫn đến các nhà đầu tư tháo chạy ra các thị
trường nhiều rủi ro để chuyển sang đầu tư vào Mỹ cho an toàn hơn, trong đó Thổ
Nhĩ Kỳ là một nạn nhân.
Hơn nữa, đồng đô la
tăng giá phi mã so với đồng lira đã khiến gánh nặng nợ nước ngoài chủ yếu vay
bằng đồng đô la Mỹ trở nên hết sức nặng nề đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Một số nhà phân tích
cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng trước mắt do
tỷ lệ vay nợ cao, đồng nội tệ sụp đổ và lạm phát không tránh khỏi.
Trao đổi với VOA, kinh
tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa từ California so sánh trường hợp Thổ Nhĩ Kỳ với Việt
Nam và nhận định rằng Việt Nam cũng trong tình trạng ‘dễ tổn thương’ như quốc
gia Trung Đông này.
Trước hết, ông chỉ ra
cuộc khủng hoảng hiện nay không chỉ xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ mà còn ở một số quốc
gia đang phát triển khác.
“Có đến sáu nước trên
thế giới cũng đang gặp hoàn cảnh như vậy,” ông Nghĩa cho biết. “Trong suốt hai
tuần vừa rồi, đồng bạc của các nước đó đều sập hết.”
Ông Nghĩa nhận định
rằng ‘tất cả những nền kinh tế mới nổi và phát triển đều sẽ bị tổn thất’ do
những nước này đều đi vay nhiều và vay bằng đô la trong khi dự trữ ngoại tệ
trong nước quá mỏng không đủ sức chống đỡ mà Indonesia và Chile là những ví dụ.
Ông chỉ ra một hiện
tượng ở các nước đang phát triển là từ năm 2008, tức sau cuộc khủng hoảng tài
chính ở Mỹ, một số nhà đầu tư thấy lãi suất đô la Mỹ rẻ nên đã đi vay tiền bên
Mỹ với lãi suất chỉ vào khoảng 2-3% rồi lấy số tiền đó đầu tư ngược lại vào
nước mình để hưởng chênh lệch lãi suất cao hơn (đến 18% như ở Việt Nam trong
cùng thời điểm”).
“Đến khi đồng đô la
lên giá mà kinh tế sa sút thì nhiều người chết,” ông phân tích. “Chúng ta thấy
thị trường chứng khoán Trung Quốc, Việt Nam vừa rồi bị rớt giá chính là do nỗi
hốt hoảng này.”
Hơn nữa, kinh tế Việt
Nam hiện nay quá dựa vào xuất khẩu mà trong bối cảnh có chiến tranh mậu dịch
giữa Mỹ với nhiều nước trên thế giới, Việt Nam sẽ khó xuất cảng vào Mỹ hơn
trước. Sản lượng xuất khẩu sụt giảm ảnh hưởng đến tiền thuế mà Chính phủ Việt
Nam thu được để trang trải nợ nần.
“Thời năm 1997, Việt
Nam vẫn còn chưa hội nhập với thế giới thành ra chỉ bị ảnh hưởng gián tiếp chứ
không trực tiếp,” ông Nghĩa phân tích. “Lần này Việt Nam đã mở cửa ra thế giới
bên ngoài ra (Việt Nam gia nhập WTO vào năm 2007) nên dễ bị các thị trường trên
thế giới dao động.”
Ông Nghĩa cũng có nhìn
nhận về mức độ tổn thương của Việt Nam khi cho rằng tiền đồng Việt Nam ‘sẽ
không giảm giá đến mức như đồng lira’.
Hiện nay, đồng nội tệ
Việt Nam cũng đang giảm giá so với đô la Mỹ, nhưng ông Nghĩa cho rằng đừng nên
nhìn vào tỷ giá chính thức ở các ngân hàng Việt Nam mà ‘phải xem tỷ giá thật sự
ngoài thị trường chơ đen như thế nào’.
Nhưng về các khoản nợ
nước ngoài của Việt Nam bằng đô la Mỹ, ông Nghĩa nói ông không hình dung được
gánh nặng nợ nần của Việt Nam như thế nào vì ông không tin vào thống kê chính
thức của Việt Nam trong đó có tỷ lệ nợ xấu mất khả năng thanh toán.
Mặt khác, theo ông
Nghĩa, dự trữ ngoại tệ Việt Nam hiện ‘quá mỏng’ để có thể chống đỡ lâu dài nếu
khủng hoảng xảy ra. Hơn nữa, so với các nước khác, Việt Nam không có nhiều tài
nguyên như họ để có thể chịu đựng được một thời gian, ông Nghĩa phân tích.
“Việt Nam có thể chịu
hai rủi ro cùng một lúc: rủi ro về tín dụng và rủi ro về hối đoái,” ông giải
thích. “Về tín dụng, doanh nghiệp Việt Nam khó mà thanh toán các khoản vay đúng
hạn cũng như khó tìm các khoản vay khác. Về hối đoái, đồng đô la sẽ còn lên giá
nữa.”
Ông Nghĩa nói một nền
kinh tế như Indonesia vốn lớn hơn Việt Nam mà cũng bị chấn động thì “Việt Nam
cũng sẽ bị chấn động”.
No comments:
Post a Comment