Một Trung Quốc trong lòng bàn tay Mỹ
Nếu
như vào năm 1972, Mỹ và Trung Quốc đã chính thức bắt tay nhau, thì giờ đây
Trung Quốc lại đang không nhận ra rằng, họ đang nằm trong lòng bàn tay của Mỹ.
Một trong những sự kiện có vai trò
và tầm quan trọng số một trong việc định hình tương lai của thế giới sẽ diễn ra
vào mùa thu năm nay, khi chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ có chuyến thăm
chính thức đến nước Mỹ. Khi mà hai nhà lãnh đạo tối cao của cường quốc số một
và số hai thế giới chạm trán nhau, vấn đề nóng bỏng nhất sẽ là thế giới trong
tương lai sẽ được định hình như thế nào.
Không ai có thể quên chuyến thăm
Trung Quốc của tổng thống Mỹ Nixon năm 1972 đã trở thành một sự kiện bước ngoặt
làm thay đổi cục diện địa chính trị toàn cầu trong nửa sau thế kỷ 20, và giờ
đây cuộc gặp giữa chủ tịch Tập Cận Bình với tổng thống Obama cũng đang mang vai
trò tương tự, đó là định hình cục diện địa chính trị toàn cầu trong tương lai.
Nhưng nếu như vào năm 1972, Mỹ và Trung Quốc đã chính thức bắt tay nhau, thì
giờ đây Trung Quốc lại đang không nhận ra rằng, họ đang nằm trong lòng bàn tay
của Mỹ.
Trên thực tế, kể từ sau khi Liên Xô
sụp đổ năm 1991 cục diện trên bàn cờ thế giới đã trở thành đơn cực khi Mỹ trở
thành siêu cường duy nhất trên thế giới, ảnh hưởng của cường quốc số một thế
giới trên toàn cầu kể từ năm 1991 là tuyệt đối và không cần san sẻ cho bất cứ
một quốc gia nào, khi mà hầu hết các cường quốc hàng đầu thế giới như Anh,
Pháp, Đức đều là các nước đồng minh của Mỹ, trong khi đó nước Nga non trẻ vừa
mới được hình thành sau sự sụp đổ của Liên Xô còn Trung Quốc mới đang trong
giai đoạn đầu của quá trình mở cửa nền kinh tế vẫn chưa đủ tiềm lực và sức mạnh
để thách thức vị thế độc tôn của Mỹ.
Thế nhưng tất cả đã thay đổi với sự
trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc trong những năm đầu của thế kỷ 21. Đất nước
đông dân nhất thế giới sau hai mươi năm mở cửa đã có những bước tiến vượt bậc
khi lần lượt đoạt được vị trí nền kinh tế số ba, rồi số hai thế giới. Tốc độ
tăng trưởng kinh tế chóng mặt của Trung Quốc đồng nghĩa với sự bành trướng mạnh
về ảnh hưởng chính trị, quân sự và kinh tế của nước này ra toàn khu vực châu Á
Thái Bình Dương khi các nước láng giềng của gã khổng lồ 1,2 tỷ dân này ngày
càng cảm nhận rõ hơn hết sức ép từ Bắc Kinh ngày càng tăng lên.
Hầu hết tất cả các chuyên gia đều
nhận định rằng sẽ cần phải mất nhiều năm nữa Trung Quốc mới có thể đuổi kịp Mỹ
về sức mạnh chính trị, kinh tế, quân sự và khoa học công nghệ; nhưng với vị thế
hiện tại, Trung Quốc hoàn toàn có quyền đòi hỏi một vị thế và tầm ảnh hưởng của
riêng mình ít nhất là trong khu vực. Điều này cũng đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ
phải hoặc là chấp nhận giảm bớt ảnh hưởng của mình ở Châu Á Thái Bình Dương cho
sự trỗi dậy của Trung Quốc hoặc là không chấp nhận và buộc Trung Quốc phải tiếp
tục giữ vị thế một nước bình thường như bất kỳ quốc gia nào khác ở Tây Thái
Bình Dương.
Ngay từ đầu những năm 1990 người Mỹ
đã nhận thức được tầm quan trọng của việc Trung Quốc đang trỗi dậy khi chính
quyền của tổng thống Bill Clinton là những người đầu tiên vạch ra những nền tảng
căn bản để định hướng cách giải quyết vấn đề Trung Quốc trong tương lai. Đã có
không ít chính trị gia Mỹ e ngại rằng Trung Quốc sẽ đi theo con đường của Đức
và Nhật trong thế chiến thứ hai, khi sự trỗi dậy về kinh tế của hai nước này đã
thúc đẩy những tham vọng về lãnh thổ và ảnh hưởng và gây ra cuộc chiến tranh
đẫm máu nhất trong lịch sử, và vì thế Mỹ cần phải ngăn chặn sự trỗi dậy và tăng
cường sức mạnh của Trung Quốc bằng mọi giá.
Nhưng cũng có ý kiến cho rằng với
trật tự thế giới ổn định và chặt chẽ như hiện nay, Trung Quốc sẽ không thể làm
được điều mà Đức và Nhật đã làm. Số lượng đồng minh của Mỹ trên toàn thế giới
là trên 60 nước trong đó có gần như tất cả các cường quốc hàng đầu thế giới,
lớn hơn Trung Quốc rất nhiều. Khoảng cách sức mạnh tổng hợp của Trung Quốc kém
Mỹ quá xa để có thể gây nguy hiểm cho Washington.
Lựa chọn hợp lý nhất để đối phó với
sự trỗi dậy của Trung Quốc là kéo nước này vào guồng quay kinh tế thế giới đồng
thời ngăn chặn khả năng Trung Quốc bành trướng và sử dụng vũ lực để ép các nước
lân bang vào phe mình – một điều được Đức và Nhật từng làm để châm ngòi cho thế
chiến 2.
Chiến lược mà Mỹ sử dụng để giải
quyết vấn đề Trung Quốc vì thế là hướng Trung Quốc đi theo con đường mà Mỹ muốn
Trung Quốc phải đi, nói theo cách của các nhà chính trị diều hâu là thao túng
Trung Quốc và nắm nước này trong lòng bàn tay. Theo đó, Mỹ sẽ biến Trung Quốc
trở thành một cỗ máy kinh tế góp phần thúc đẩy kinh tế toàn cầu với việc chấp
nhận cho nước này gia nhập WTO và ký kết hiệp định thương mại song phương giữa
hai nước.
Nhưng Mỹ sẽ ngăn chặn từ trong trứng
nước nguy cơ Trung Quốc sử dụng vũ lực bằng việc tăng cường quan hệ đồng minh
với Nhật Bản và Hàn Quốc cũng như cải thiện quan hệ với các nước Đông Nam Á
láng giềng với Trung Quốc để ngăn chặn khả năng Trung Quốc trở thành một nước
đầu sỏ ở khu vực. Đây là chiến lược được giới phân tích gọi là “tích hợp và bảo
đảm”, trong đó biến Trung Quốc trở thành một yếu tố tích cực đối với sự phát
triển của thế giới nhưng đồng thời ngăn ngừa mặt tiêu cực của sự trỗi dậy đó
bằng hàng rào an ninh quân sự bao quanh Trung Quốc.
Cho đến thời điểm hiện tại, chiến
lược này của Mỹ vẫn đang vận hành khá trơn tru khi mà sự trỗi dậy của kinh tế
Trung Quốc đang trở thành một lực đẩy không nhỏ cho kinh tế thế giới, trong khi
đó sự trỗi dậy về chính trị và quân sự của Trung Quốc trong khu vực vẫn chỉ
giới hạn ở một vài vụ xung đột và tranh chấp lãnh hải và lãnh thổ có quy mô
không lớn lắm. Nói một cách khác, Trung Quốc hầu như đã đi theo đúng hướng mà
Mỹ muốn và đã vạch ra.
Và khi mà chiến lược “tích hợp và
bảo đảm” của Mỹ vẫn đang đi đúng hướng và thuận lợi, gần như sẽ không có chuyện
Washington chấp nhận chia sẻ ảnh hưởng của mình ở khu vực Châu Á Thái Bình
Dương cho Trung Quốc, một điều mà người Mỹ chưa bao giờ nghĩ đến khi vạch ra
sách lược kiềm chế Trung Quốc từ thập niên 90 của thế kỷ 20.
Chấp nhận chia sẻ ảnh hưởng cho
Trung Quốc trong khu vực là hành vi không thể chấp nhận với các nhà lãnh đạo Mỹ
vẫn đang lo lắng về việc Trung Quốc sẽ sử dụng Châu Á Thái Bình Dương như bàn
đạp để thách thức quyền lực của Mỹ trên toàn cầu tương tự như Liên Xô đã dùng
khu vực Đông Âu để làm điều đó trong thế kỷ 20. Chẳng có lý do gì để người Mỹ
thích thú với một cuộc chiến tranh lạnh thứ hai, khi mà ở thời điểm hiện tại
Trung Quốc vẫn đang nằm gọn trong lòng bàn tay của Mỹ.
MTG (theo Huffington Post)
No comments:
Post a Comment