Trí thức Việt và việc đóng góp cho đất nước

Trí thức Việt và việc đóng góp cho đất nước

RFA
2019-01-30

Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh rằng cuộc gặp lần này không chỉ đơn thuần là dịp chúc tết các nhà trí thức Việt Nam mà còn là dịp để chính phủ lắng nghe ý kiến phản biện, tâm tư nguyện vọng của các nhà trí thức. Đây không phải là cuộc gặp mặt hình thức “chuồn chuồn đạp nước” như bấy lâu nay.

Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại quan điểm của Đảng và Nhà nước là luôn coi trọng đội ngũ trí thức và nhân tài trong và ngoài nước. Theo lời Ông Phúc thì nếu không có nhân tài, đất nước không thể phát triển được; nhưng có nhân tài mà không trọng dụng thì đất nước suy yếu. Ông đề nghị 300 nhà trí thức có mặt tại cuộc gặp, đại diện cho 4 triệu trí thức Việt Nam, cùng đóng góp cho sự phát triển của quốc gia.

Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên chánh văn phòng Quốc hội từ Sài Gòn có ý kiến về kêu gọi mới nhất của Ông thủ tướng chính phủ Hà Nội đối với trí thức:

 Những người Việt Nam mình ở nước ngoài mà có nhân tài khi về nước có thể giữ nhiệm vụ là có thực quyền thay vào những nhiệm vụ chỉ nói và phản biện. 

- LS. Trần Quốc Thuận

“Lời kêu gọi trong tình hình cách mạng 4.0 và đi vào thế giới thì cái đó nó cũng nằm trong xu thế chung của khu vực và thế giới. Còn kêu gọi trí thức thì nếu như nghe kỹ thì lời kêu gọi ấy là nhằm nói nhiều đến ý kiến phản biện với các ý kiến chủ trương của chính phủ mà tôi không thấy là được mời tham gia vào chính phủ, người ta mong muốn rằng những người trí thức nhất là những người Việt Nam mình ở nước ngoài mà có nhân tài khi về nước có thể giữ nhiệm vụ là có thực quyền thay vào những nhiệm vụ chỉ nói và phản biện.”

Giáo sư, tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, Giám đốc Trung tâm Công nghệ Môi trường chia sẻ với chúng tôi rằng  từ trước đến này chính sách của Việt Nam là nhất quán lúc nào cũng kêu gọi nhưng khi đưa ra những lời kêu gọi thì thường sẽ kèm theo những điều kiện cụ thể và đặc biệt lần này có thể đã đến thời điểm.

“Thật ra hiện nay chính sách có những cái về thể hiện chính sách và văn bản chưa thật sự đầy đủ dẫn đến trường hợp một số nhà khoa học vẫn còn e ngại nhưng đến thời điểm hiện nay thì tôi nghĩ rằng nó đã đầy đủ điều kiện và chín mùi rồi, để cho các trí thức về thực hiện những đóng góp bằng nhiều hình thức khác nhau.”

Tại buổi tiếp xúc, Ông Nguyễn Xuân Phúc thừa nhận rằng hiện nay chính sách về thuế và nhiều chính sách khác đối với giới nhà khoa học trong nước còn nhiều bất cập. Bên cạnh đó chính sách thu hút nhân tài nước ngoài về Việt Nam cũng còn nhiều hạn chế.

Luật sư Trần Quốc Thuận khẳng định rằng, vấn đề thay đổi chính sách cần nhất là giao quyền cho những nhà trí thức chứ không phải tham mưu và đề xuất ý kiến.

“Chính sách và thu hút nhân tài thể hiện rất là rõ dưới thời cách mạng tháng 8, chủ tịch Hồ Chí Minh khi ở bên Pháp về thì có rất nhiều nhân tài về nước như ông Trần Đại Nghĩa và nhiều nhà khoa học khác…Thì đó là họ về giữ những nhiệm vụ quan trọng. Cho nên tôi cho rằng đó là chính sách phát huy rất là tích cực và sau đó cũng nhiều đợt kêu gọi nhưng mà những nhân tài về nước thường là giữ ở những góc độ là cơ quan tham mưu, đề xuất, phản biện chứ chưa thật sự là giao được quyền, mà muốn giao thực quyền thì nó sẽ dẫn đến vấn đề rất quan trọng đó là thay đổi cơ chế thể chế và nhất là thể chế ở Việt Nam là một điều cấm kỵ.”

Luật sư Trần Quốc Thuận giải thích thêm, Việt Nam luôn phát biểu rằng các Bộ trưởng thường không cần là Đảng viên cũng có thể nắm được những vị trí quan trọng đó; tuy nhiên trên thực tế hiện nay để tìm ra được một vụ trưởng mà không phải đảng viên thật sự không có nói chi đến những vị trí cao hơn.

Không đồng tình với quan điểm này, phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ khẳng định với chúng tôi:

“Tôi nghĩ không phải thế bởi vì Việt Nam số Đảng viên cũng không phải là nhiều lắm, trong số các nhà khoa học là đảng viên hay kỹ sư là đảng viên thì đâu phải tất cả là đảng viên đâu, rất nhiều người không phải đảng viên nhưng họ vẫn phát triển được. Cái quan trọng là tài năng của anh, triển vọng và hiệu quả của anh chứ không phải anh cứ là Đảng viên sẽ được hỗ trợ nhiều hơn người khác, hiện nay Việt Nam không có chính sách nào như thế cả.”

Tuy ông Phùng Chí Sỹ thừa nhận điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho các công trình nghiên cứu tại Việt Nam còn thiếu thốn rất nhiều và chưa đủ đáp ứng nhu cầu của các nhà trí thức nước ngoài; nhưng theo lời ông thì những nhà khoa học cũng nên kiên nhẫn và chứng tỏ khả năng qua những công trình thiết thực.

Ông giải thích “Nhiều em du học sinh được gia đình cho đi nước ngoài sau khi tốt nghiệp rất muốn về Việt Nam nhưng khi về Việt Nam thấy điều kiện để nghiên cứu để phát triển lại không có và không bằng nước ngoài thì các em lại đi. Tất nhiên không phải trường hợp nào cũng vậy nhưng khi về nước ban đầu chắc chắn sẽ khó khăn nhưng cần kiên trì chút thì mới đạt thành quả được. Tôi nghĩ rằng một khi có hiệu quả thì nhà nước sẵn sàng đầu tư thôi, anh chưa làm nên chưa biết phải đầu tư cho anh cái gì, khi khó khăn anh phải kêu, đề xuất thì nhà nước mới sẵn sàng hỗ trợ để cho ra hiệu quả.”

Ông Nguyễn Tử Quảng tổng giám đốc công ty phần mềm BKAV Việt Nam cho biết phía chính phủ có thay đổi trong cách tiếp cận giới trí thức làm khoa học:

“Cách đây vài tháng chính phủ có buổi làm việc mời 100 nhà khoa học có thành tựu nhất định trên thế giới về Việt Nam để đóng góp cho nên khoa học VN và có mời các doanh nghiệp lớn về công nghệ của VN đến tham dự, nó rất là khác so với trước đây là mời các quan chức bộ ngành về nói chuyện với các nhà khoa học thôi nhưng lần này họ mời các doanh nghiệp đến để nói chuyện với các bạn trẻ, họ đặt ra là phải có doanh nghiệp ứng với nhân tài đó thì theo tôi thấy cách này nó có hiệu quả.”

Trong khi đó một chuyên gia về an ninh mạng làm việc tại Silicon Valley ở San Jose, Hoa Kỳ vào năm ngoái được mời trong số 100 người khắp nơi được cho là thành công trong lĩnh vực khoa học, công nghệ đến Hà Nội gặp gỡ thủ tướng chính phủ và những quan chức khác.

Khi ra về chuyên gia này ghi lại nhật ký những ngày làm việc bị cho là không ích lợi gì.

Hẳn ai cũng biết một trí thức có tiếng của Việt Nam là giáo sư Ngô Bảo Châu từng về Việt Nam để đóng góp. Tuy nhiên đến nay không có tin tức gì về thành quả các dự án mà vị giáo sư này thực hiện ở quê nhà.

Thành phố Đà Nẵng, nơi từng được biết đến với dự án thu hút nhân tài, vào giữa năm ngoái có 40 người trong diện này phải xin thôi việc; trong số này có người chấp nhận bồi thường kinh phí đào tạo vì chưa đủ thời gian cống hiến 7 năm theo như cam kết.

https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/prime-minister-nguyen-xuan-phuc-again-called-on-intellectuals-to-contribute-to-the-countrys-development-01302019135632.html