KHIÊM CUNG
27-05-2015
Tôi vẫn tin, một cách cực đoan, rằng chỉ có nền giáo dục tử tế
mới có những con người tử tế và biết cách khiêm cung, biết cách giới hạn lòng
tự tôn và biết cách kiểm soát bản thân trước những lời khen. Chẳng có gì nhanh
chóng đẩy chúng ta xuống vực bằng cách thỏa mãn sự vuốt ve lẫn sự tự vuốt ve.
Giới học giả trước 1975 tại miền Nam gần như chẳng ai phách lối coi mình là cái
rốn của vũ trụ, kể cả triết gia cực ngông Phạm Công Thiện.
Sự khiêm cung thể hiện ở ngay trong tác phẩm họ soạn hoặc dịch.
Trong “Nam Hoa Kinh” (Tủ sách Tân Việt xuất bản, 1962), dịch giả – cụ Nhượng
Tống – viết lời mở đầu: “… Tôi mong các bạn sẽ phân-tích và được chịu những lời
dạy-bảo cao-minh. Tài học tôi có lẽ chưa đủ hiểu hết phần cao-siêu trong
học-thuyết Trang và chưa đủ quyền nói đến những chuyện mà phạm-vi là “vô cực”…
Trong “Lịch sử truyền giáo ở Việt Nam” (NXB Hiện Tại, 1959), Linh mục Mậu Hải
viết lời giới thiệu cho tác giả-Linh mục Nguyễn Hồng: “… Nhưng trí một người có
hạn, óc cá nhân có mức nên tác giả cũng như kẻ cầm bút viết mấy lời này vẫn
thành thực thầm ước được nghe lời chỉ giáo của chư độc giả bốn phương”. Và
trong “Việt Nam Văn học Sử yếu” (Trung tâm Học liệu, Bộ giáo dục VNCH, 1968),
cụ Dương Quảng Hàm viết: “…. Quyển sách này còn có nhiều chỗ thiếu-thốn
sơ-lược, sau này cần phải bổ-khuyết hoặc giải-thích thêm…, ngõ-hầu một ngày kia
tìm thấy những hoa lạ quả quý hiện nay còn ẩn khuất trong đám cành lá rậm-rạp,
thì thật là hân-hạnh cho chúng tôi lắm”.
Mà không phải trong giới nghiên cứu học thuật mới có sự khiêm
cung. Trong khoa học cũng tương tự. Có thể thấy điều này trong giới khoa học
thuộc cộng đồng Việt kiều. Chúng ta đã nghe nói đến kỹ sư Đinh Trường Hân (đoạt
giải môi sinh của Nhà Trắng năm 2006, được tạp chí Public Works chọn là một
trong 50 nhà lãnh đạo có ảnh hưởng lớn nhất nước Mỹ năm 2006); từng nghe nói
đến bà Lê Duy Loan (kỹ sư Texas Instruments-TI; với hàng chục bằng sáng chế;
trở thành phụ nữ đầu tiên và là gương mặt châu Á đầu tiên được bầu làm viện sĩ
TI – chức danh trước đó chỉ được trao cho bốn gương mặt nam trong lịch sử TI);
từng nghe nói đến bà Dương Nguyệt Ánh (tổng giám đốc Phòng khoa học-kỹ thuật
thuộc Trung tâm chiến sự Hải quân Hoa Kỳ, người thiết kế bom cực mạnh chuyên
phá hầm bêtông); từng nghe nói đến ông Trung Dũng (tiến sĩ khoa học máy tính
Đại học Boston; cử nhân toán và khoa học máy tính Đại học Massachusetts; từng
xuất hiện trên các tạp chí Forbes, Financial Times, Wall Street Journal, San
Francisco Chronicle cũng như trong quyển The American Dream của nhà báo kỳ cựu
Dan Rather)… Chúng ta đã nghe về tài năng của họ. Điều chúng ta chưa nghe đến
là thái độ vung vẩy ngạo mạn lố bịch của họ. Có lẽ điều đó không bao giờ xảy
ra.
Gần đây, trong chương trình “Tôi Là Người Việt Nam”, cô Nguyễn
Cao Kỳ Duyên cũng kể đến trường hợp ông Trịnh Tiến Trinh, người dù từng được
giải “NASA’s Inventor of The Year 1992″ nhưng vẫn thấy… “mắc cỡ” khi được ông
Ngọc Ngạn dùng từ “khoa học gia” gọi mình! Hoặc chuyện ông Đinh Xuân Anh Tuấn
(bác sĩ, giáo sư, nhà nghiên cứu). Khi được ông Ngạn hỏi “Ông vừa là một bác sĩ
vừa là một nhà giáo vậy ông muốn tôi xưng bác sĩ hay giáo sư?”. Ông Tuấn trả
lời: “Thưa anh Ngạn, tôi chỉ là một bác sĩ khi đứng trước bệnh nhân và một giáo
sư khi đứng trước học trò, còn ở đây anh cứ gọi bằng tên thường được rồi”.
Khiêm cung. Tại sao họ lại khiêm cung? Họ hẳn hiểu rằng chẳng ai
có thể toàn bích và sự hiểu biết dù mênh mông của họ vẫn luôn có những giới hạn
nhất định… Cá nhân tôi vẫn tin rằng, một cách cực đoan, chỉ có một nền giáo dục
tử tế mới sinh ra những con người tài năng, và khiêm cung.
Nguồn: https://anhbasam.wordpress.com/2015/05/27/3962-khiem-cung/#more-147752
No comments:
Post a Comment