Thursday, October 10, 2019

Mang kính nhân tạo (IOL) suốt đời được không? - Bác sĩ Hồ Văn Hiền


Mang kính nhân tạo (IOL) suốt đời được không?
27/09/2019
·         Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Thính gi Lavang hi:
"Xin hi Bác sĩ là đeo kính nhân to có sut đi được không, có bt tin cho người già không?"
Bác sĩ H Văn Hin tr li:
Ngoi tr nhng tình hung bt thường, phu thut đc thy tinh th (cataract surgery) ch thc hin khi bnh nhân không sinh hot bình thường hàng ngày do vic gim th lc gây ra bi đc thy tinh th. Nếu bnh nhân quyết đnh thc hin phu thut, bác sĩ gii phu s thay thế thu kính t nhiên trong mt bng mt thu kính nhân to (intraocular lens implant/IOL) đ phc hi th lc ca bnh nhân.Thu kính nhân to này thường được làm bng nha, silicon, hay vt liu acrylic và đt vĩnh vin vào bên trong mt. Có th cn phi mang thêm mt kính gng bên ngoài, kèm theo IOL đ đt được mc th giác tt nht.
Lch s thu kính ni nhãn (IOL)
Khi chăm sóc các phi công người Anh b thương mt trong Thế chiến II, BS nhãn khoa người Anh, Sir Harold Ridley nhn xét rng nhng mnh nha plastic t bung lái máy bay b v b văng ra và cm vào trong nhãn cu ca phi công được dung np tt (tolerated) và gây ra ít hin tượng viêm. Ridley thc hin cy ghép thu kính ni nhãn đu tiên vào năm 1949 ti London.
Ging như mt s các IOL hin nay, IOL được làm bng nha PMMA cng (không xếp được)(polymethylmethacrylate). Nguyên mu được thiết kế còn thiếu sót và k thut gii phu chưa phát trin đ nên IOL ca Ridley tht bi. Mc dù có tm nhìn xa, Ridley b chế giu và phn đi mnh m bi nn y khoa chính thng và ý tưởng cy ghép IOL phn ln đi vào quên lãng.
Gn 20 năm sau , hai bác sĩ nhãn khoa người Hoà Lan hi sinh thu kính nhân to. Vào thi đim đó, lúc m ly thu tinh th t nhiên b đc, người ta phi ly luôn v bc thu tinh th (lens capsule), cho nên đ c đnh, kính nhân to ban đu này được kp hoc khâu vào mng mt (iris). Tuy nhiên, mng mt không phi là mt đim ta chc, và do đó IOL có th di chuyn quá mc, liên tc đp vào giác mc (cornea) phía trước và làm hng giác mc.
Các thế h IOL tiếp theo được thiết kế đ nm trước mng mt và được gi là IOL bung trước (anterior chamber IOL). Đ c đnh, hai đu ca IOL bung trước được nhét vào góc (angle) nơi mà giác mc hình vòm úp vào mng mt. Kích thước không phù hp và thiết kế không tương thích (compatibility) ca các nguyên mu ban đu này mt ln na làm mt khó chp nhn dung np loi IOL này (poor tolerance) hoc vì chuyn đng IOL quá mc, có th làm hng giác mc.
Thiết kế kính ni nhãn hin nay là do bác sĩ nhãn khoa người M Steven P. Shear tiên phong (ca đu tiên 1977) . Mô hình ba mnh mang tính cách mng ca ông được thiết kế đ đt ngay sau mng mt, v trí t nhiên ca thu tinh th con người. Cn mt s cu trúc đ gi vng kính nhân to IOL và mt bước tiến ln trong k thut phu thut đc thy tinh th gii quyết điu này. Cho đến nhng năm đu thp niên 1980, lúc m cườm khô, người ta phi ly c thu tinh th và v (capsule) ca nó. Vi k thut mi, bác sĩ gii phu mt ch ly thu tinh th ra ngoài và đ li cái v ca nó. Cái v này được n đnh bng nhng si gân (ligament) li ti t nhiên (zonules) bao bc 360 đ chung quanh. Cho nên lúc nhét IOL vào v này (gi là IOL bung sau hay posterior chamber IOL), IOL được đt vào v trí ca thu tinh th t nhiên trước đây và rt n đnh.
Tuy nhiên, IOL bung trước (anterior chamber IOL) cũng đã được ci thin rt nhiu và hin nay, trong mt s trường hp người ta vn dùng nó nếu không hi đ điu kin cho IOL bung sau.
Các IOL s tn ti bao lâu? Theo BS D. F. Chang, IOL có mc đích đ vĩnh vin (permanent) và, không ging như khp nhân to hoc van tim, không có b phn chuyn đng nào trong thu kính có th b mòn theo thi gian. Thu kính nhân to thm chí được đt tr em sau phu thut đc thy tinh th bm sinh vì chúng s tn ti sut đi. Tuy nhiên, có tác gi cho rng IOL có dùng được sut đi hay không còn tùy thuc vào tình trng sc kho ca mt người bnh được ghép IOL, cũng như IOL thuc loi gì, do ai sn xut, vì cũng có nhng trường hp trong quá kh IOL b thu hi li (recalled). Mc dù hiếm khi cn thiết, IOL có th được g b và thay thế. Mc dù nhu cu tháo b IOL là rt bt thường, lý do ph biến nht là đ khúc x không chính xác, mc dù đã tính k trước. Mt lý do khác là nếu IOL chuyn khi v trí bên trong mt. Điu này rt hiếm. Vì kính nhân to được thiết kế đ dùng vĩnh vin, vic ly IOL ra không đơn gin.
Tt c các nhn xét trên đu có tính cách thông tin. Bnh nhân cn nh bác sĩ ca mình khám và theo dõi, hiu rõ nhng gii thích ca bác sĩ chuyên khoa.
Chúc bnh nhân may mn.
Bác sĩ H Văn Hin
Ngày 24 tháng 9 năm 2019
References:
1)David F. Chang: Intraocular Lenses for Cataract Surgery (General Info)
2)George H.H. Beiko
Intraocular lens implants: Do they come with a life time guaranty?
3)https://www.eyeworld.org/article-steven-p--shearing--m-d---a-pioneer-to-remember
Quý v có th xem và nghe li các bài gii đáp trên mng Internet đa ch voatiengviet.com
Quý v mun được gii đáp các thc mc v nhng vn đ y hc thường thc, E-mail đến đa ch <vietnamese@voanews.com>.


No comments:

Post a Comment