Về Bài Hát “Rừng Lá Thấp” - Đông Kha

Về Bài Hát “Rừng Lá Thấp”

Ca từ trong nhạc xưa: Từ máy thu thanh cô nàng vừa ca…

Bài hát Rừng lá Thấp được nhạc sĩ Trần Thiện Thanh sáng tác năm 1968 để vinh danh người bạn của mình là Trung úy Thủy Quân Lục Chiến – Vũ Mạnh Hùng, tử trận năm Mậu Thân 1968 khi Bảo vệ Cầu Bình Lợi, là cửa ngõ vô Sài Gòn (vì vậy trong mở đầu bài hát có câu “thành phố sau lưng ôm mộng ước gì”).

Trong lời tờ nhạc bài này khi phát hành năm 1968, Trần Thiện Thanh đã đề tựa: Tặng anh hùng mũ xanh chiến trường Bình Lợi,
Cố Trung Úy Vũ Mạnh Hùng Tiểu Đoàn 3 – Thủy Quân Lục Chiến.

Ngoài ra đầu đề, tác giả còn ghi mấy dòng gửi người bạn quá cố của mình như sau:

Hùng,
Xưa, 1 lần hành quân về ghé thăm tao, mày đã tỏ ý khó chịu về những nàng ca sĩ cứ bô bô hát những bài ca đòi… “yêu”, đòi “chung tình” với “Lính”.
Tao đã không đáp, bởi… thật khó cho tao khi phải nói về những người bạn đồng nghiệp.
Trong tình bằng hữu mười mấy năm còn thật đậm, tao ghi lại ở đây 1 ý kiến của mày, tiếc là mày không thèm nghe tao hát nữa. HÙNG ơi!
Thanh – 1968/11

Từ trước đến nay, người nghe chỉ đơn thuần cảm nhận bài hát Rừng Lá Thấp như là một bài nhạc vàng viết về lính, ca ngợi người lính, chứ không thấy rõ ý nghĩa thực sự đằng sau bài hát.

Lời đề tặng bên trên giúp khán giả có thể hiểu hơn về nội dung của Rừng Lá Thấp: Nhân vật bạn của tác giả Trần Thiện Thanh, là trung úy Vũ Mạnh Hùng, không thích những lời hát sáo rỗng của các nàng ca sĩ khi hát về “tình yêu lính”, “chung tình với lính”, “trọn kiếp yêu anh lính”:

Từ máy thu thanh cô nàng vừa ca
Trọn kiếp yêu anh lính khổ xa nhà
Giữa rừng già nghe tiếng hát thật cao 
Nhưng giữa rừng già tôi có thấy gì đâu…

Từ máy thu thanh, người lính nghe những lời hát yêu đương trọn kiếp đó vang vọng giữa rừng. Nhưng làm gì có yêu đương thực sự nào, hay chỉ toàn là lời phù hoa chót lưỡi đầu môi?

Đời lính gian lao, người lính chỉ CẦN hai tiếng “MẾN ANH – thực sự hiện hữu” sau một đêm khói lửa với quân thù. Họ muốn nữ ca sĩ hãy thôi hát về những yêu-thương-không-có-thật, mà hãy hát về những gian khổ của đời lính, những chiến công của người giết giặc trên cầu, những người đang còn mải mê chiến trường và lá rừng che kín đường về phồn hoa, hoặc hát cho những bà mẹ chờ con, cho những người đã vĩnh viễn nằm xuống.

Trong câu hát “tàn đêm khói lửa giờ chỉ CẦN hai tiếng mến anh”, nhiều ca sĩ hát sai thành “tàn đêm khói lửa giờ chỉ CÒN hai tiếng mến anh”. Sai có 1 chữ mà đổi ý nghĩa cả câu hát lẫn bài hát.

Suy cho cùng, đó cũng chỉ là lời trách móc nhẹ nhàng đến các nữ ca sĩ, chứ thực ra đời lính ai cũng đã quen với gian khổ quân hành, quen với tiếng súng đã vang vọng từ ngày thơ. Người lính không mưu cầu gì khác hơn là việc mong muốn non nước bình yên, dù họ có phải hy sinh tất cả, hy sinh cả tính mạng của mình.

Cuối cùng, lời nhắn nhủ là “lời hát xin gây rung động thật lâu”, mong muốn những tiếng hát hãy thật lòng và thật sự chạm đến tâm khảm của mọi người, giống như người lính cũng thật lòng yêu lá thấp giữa rừng. Chỉ những lời hát, giọng hát chân thật mới có cảm xúc trọn vẹn và gây được rung động thật lâu.

Nói thêm về màu áo và nón của anh lính Thủy Quân Lục Chiến vốn là màu xanh lá rừng để ngụy trang. Một đội quân như vậy nhìn như một cánh rừng, Trần Thiện Thanh đã gọi màu áo xanh đó là rừng lá thấp. Vì vậy “lính giữa rừng yêu rừng lá thấp” cũng chính là yêu màu áo lính của mình.

Có thể nói, lời hát của bài Rừng lá Thấp, nếu được suy xét kỹ, là những lời lên án thẳng thừng về sự sáo rỗng, giả dối về “tình yêu lính” trong câu hát, giọng hát của các “cô nàng”. Những người như anh lính TQLC Vũ Mạnh Hùng cảm thấy câu hát đó không thật lòng với họ. Khi anh Hùng nói việc này với Trần Thiện Thanh – vốn là 1 nhạc sĩ nổi tiếng sáng tác và hát nhạc lính – Trần Thiện Thanh đã không nói gì, vì không muốn bình luận về đồng nghiệp. Ông đã ghi lại những ý kiến đó vào một bài nhạc lính, và bài Rừng Lá Thấp đã trở thành bài nhạc lính kinh điển và nổi tiếng nhất.

Đông Kha