Sai Một Ly Đi Một Dậm

 Sai Một Ly Đi Một Dậm

Hôm qua, đứa em gởi cho mình hai bức hình và hỏi tại sao cùng một thông điệp nhưng bức ảnh của Unesco được đón nhận, còn bức ảnh theo trend của Việt Nam thì lại bị cộng đồng ném đá? Việc ném đá ấy có sai không? Sự đúng sai nằm ở đâu? Có phải vì những người ném đá ấy ghét chế độ nên người của chế độ, kể cả công nhân viên chức, làm gì người ta cũng thấy sai, thấy ghét?

Vừa đọc câu tiếng Anh và câu tiếng Việt trong hai bức ảnh, mình lập tức hiểu vấn đề:

1. Dịch không thoát ý.
Câu tiếng Anh: We stayed at work for you. Please stay at home for us.

Đây là một lời nhắn gởi của đội ngũ y bác sĩ Châu Âu, nơi đang bùng phát dịch bệnh với số người nhiễm rất cao và công dân được khuyến cáo không nên tụ tập đông người, không nên đi ra đường nếu không thực sự cần thiết để tránh lây nhiễm thêm và làm cho tình hình không còn có thể kiểm soát cũng như không còn đủ phương tiện, nhân lực để chữa trị. Những y bác sĩ tại những nơi đó đang túc trực tại bệnh viện, nơi họ làm việc, để chữa trị cho người bệnh hoặc nghiên cứu vacxin. Họ đưa ra thông điệp trên là điều đúng đắn và rất nhân văn, như một lời kêu gọi mỗi người hãy vì nhau, vì cộng đồng một chút.

Câu dịch sang tiếng Việt của những y bác sĩ trong hình 2 (bệnh viên Nhi Đồng) là một câu dịch không thoát ý và do đó làm sai nghĩa của thông điệp. Thay vì nói, "Chúng tôi ở lại nơi làm việc vì bạn. Xin bạn hãy ở nhà vì chúng ta" thì mới sát nghĩa của thông điệp thì các anh chị lại nói, "Chúng tôi phải ĐI LÀM vì bạn. Xin bạn Ở NHÀ vì CHÚNG TÔI." Nhấn mạnh cái ý "phải ĐI LÀM" trong trường hợp này là cực dở, nếu không nói là tệ. Các bác sĩ Châu Âu phải đi làm, nhưng họ không nói họ phải đi làm. Họ chỉ nói họ ở lại nơi làm việc, một cách khiêm tốn, rất đúng đắn theo tinh thần chủ nghĩa nhân bản. Còn anh chị Việt Nam ta thì lại đề cao sự hi sinh lợi ích cá nhân của mình, đọc thông điệp thấy rõ họ bắt buộc phải thực hiện việc đi làm, không hề tôn vinh giá trị tự nguyện như trong thông điệp của câu tiếng Anh. Thái độ rất kể cả, dường như chỉ mỗi mình họ là đang hi sinh!

Đấy!

2. Ngôn ngữ là lớp vỏ của tư duy. Tư duy như thế nào thì ngôn ngữ như thế ấy.

3. Họ bị ném đá có oan không? Tôi chưa đọc hết những lập luận của những người ném đá nên không thể nói. Nhưng, thay vì ném đá họ, hãy phân tích để họ hiểu và sửa lại tư duy cũng như sửa lại câu thông điệp cho đúng giá trị và tinh thần của y bác sĩ.