Phát Thứ Ba, Ngày 151027
Kế hoạch kinh tế 5 năm sắp tới của Trung Quốc, dấu ấn của thời đại Tập Cận Bình có gì mới? Tiếp tục chuyển hướng, lấy tiêu thụ nội địa làm động lực tăng trưởng. Nâng cao trình độ sản xuất và mở rộng vai trò của đồng nhân dân tệ ngang tầm với đô la Mỹ hay euro của Châu Âu. Đó là một vài mục tiêu chính sẽ được đưa vào kế hoạch phát triển 5 năm (2016-2020) đang được soạn thảo tại Bắc Kinh.
Hai ngày trước khi khai mạc Hội nghị
Trung ương 5 soạn thảo kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội, Thủ tướng Lý Khắc
Cường tuyên bố: tăng trưởng 7 % một năm không nhất thiết là mục tiêu sinh tử.
Phải chăng giai đoạn chạy đua với thành tích ở Trung Quốc đã đi qua? Hay đấy là
một cách gián tiếp để chuẩn bị dư luận trước một chu kỳ khó khăn?
Hội nghị Trung ương 5 khóa 18 của
đảng Cộng sản Trung Quốc diễn ra lúc nền kinh tế thứ nhì trên thế giới liên tục
bắn đi những tin xấu: tỷ lệ tăng trưởng bị chựng lại, rơi xuống dưới ngưỡng tâm
lý 7 %. Chỉ số sản xuất công nghiệp liên tục sụt giảm: đang từ 6,1 % của hồi
tháng 8/2015 tuột xuống còn 5,7 % vào tháng 9/2015.
Hoạt động trong ngành xuất khẩu tăng
chậm hơn so với dự phóng. Cơn sốt địa ốc bị bão hòa, gây khó khăn cho nhiều
ngành nghề có liên quan, đứng đầu là công nghiệp sản xuất thép. Trên phương
diện tài chính, cho dù Bắc Kinh đã tạm xua tan lo ngại vỡ bong bóng chứng khoán
trên thị trường Thượng Hải và Thẩm Quyến, nhưng núi nợ của các chính quyền địa
phương và các doanh nghiệp nhà nước vẫn là những bóng đen đe dọa. Theo thẩm
định của cơ quan tư vấn Mỹ McKinsey Global Institut, tổng nợ công của Trung
Quốc vào quý 2/2014 tương đương với 282 % GDP của quốc gia này.
Ngày 23/10/2015, ngay sau khi Tổng
cục thống kê Trung Quốc thông báo chỉ số tăng trưởng trong quý 3/2015 chỉ đạt
6,9 % và đây là mức tồi tệ nhất trong 5 năm trở lại, Ngân hàng trung ương lập
tức thông báo hạ lãi suất chỉ đạo, nới rộng khả năng của các cơ quan tài chính
ngân hàng cấp tín dụng cho tư nhân với mục tiêu khuyến khích tiêu thụ và đầu
tư.
Quyết định của các giới chức tiền tệ
Trung Quốc cho thấy quốc gia này đang tiếp tục theo đuổi chính sách «tái cân
bằng» cỗ xe kinh tế lấy tiêu thụ nội địa là động cơ tăng trưởng. Đồng thời
biện pháp nói trên cũng nhằm cho khu vực sản xuất khởi sắc trở lại, giảm bớt
hàng tồn kho, giải quyết vấn đề sản xuất dư thừa.
Nhưng liệu rằng những lá chắn đó sẽ
cầm cự được bao lâu nếu như Bắc Kinh không có chiến lược phát triển lâu dài?
Vào lúc Ban chấp hành trung ương đảng
Cộng sản Trung Quốc bắt đầu bàn thảo về kế hoạch 5 năm thứ 13, RFI Việt ngữ đặt
câu hỏi với chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa từ Hoa Kỳ, về những thách thức
mà Bắc Kinh phải vượt qua trong giai đoạn 5 năm sắp tới, về tính thời sự của
những kế hoạch được một nhóm các nhà lãnh đạo ở thượng tầng cơ quan quyền lực
phác thảo ra cho cả nước. Liệu rằng những định hướng được đề xuất trong các kế
hoạch liên tiếp như vậy được thực hiện tới đâu?
RFI: Gác bên ngoài những khó khăn trước mắt sau vụ vỡ bóng cổ phiếu
vào mùa hè 2015 và sáu đợt bơm tiền để kích thích kinh tế kể từ gần một năm
nay, lãnh đạo Bắc Kinh đang vạch ra một lộ trình phát triển cho năm năm tới.
Sau bốn ngày thảo luận dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, Hội nghị Kỳ
5 sẽ đưa ra Kế hoạch Năm năm cho giai đoạn từ 2016 đến 2020. Thưa anh, theo dõi
việc chuẩn bị này, anh cho rằng đâu là những chi tiết đáng chú ý về Kế hoạch
Năm năm sắp tới của Bắc Kinh?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Kể từ Kế hoạch Năm năm đầu tiên thời Mao Trạch Đông năm
1953 thì đây là kế hoạch thứ 13 của đảng Cộng sản Trung Quốc.
- Theo quy định thông thường, vài
ngày sau khi Hội nghị kỳ 5 kết thúc, Bắc Kinh mới công bố một số điểm chính của
Kế hoạch Năm năm. Sau đó mới là chiến dịch học tập để các đảng viên kiêm đại
biểu nhân dân tìm hiểu, thống nhất ý kiến và đưa ra cho kỳ họp thứ 5 của Quốc
hội Khóa 12 vào đầu tháng 3/2016, thông qua như một văn kiện có giá trị pháp lý
cho toàn quốc.
- Trên đại thể thì qua những tiết lộ
có chọn lọc - mà mỗi tiết lộ lại có một dụng ý vận động - ta có thể biết được
một số điểm chính sau đây về Kế hoạch Năm năm sắp tới :
- Trước hết, nói về lượng thì Kế
hoạch sẽ đề ra một mức tăng trưởng sản xuất hàng năm, kỳ này có thể là thấp hơn
chỉ tiêu 7% như trước đây. Chi tiết đáng chú ý là hôm 23/10/2015, chính nhân
vật đứng hàng số hai dưới Tập Cận Bình là Thủ tướng Lý Khắc Cường, nhắc nhở các
đảng viên tại Trường đảng Trung ương ở Bắc Kinh, rằng đừng nên coi chỉ tiêu 7%
như một điều gì sinh tử mà chỉ biết rằng kinh tế nên tăng trưởng vào khoảng đó
mà thôi.
- Nói cách khác, lãnh đạo không muốn
các cấp ở dưới chạy theo chỉ tiêu một cách máy móc và lấy quyết định sai rồi
báo cáo láo. Nhưng ta không quên phép tính nhẩm của giới kế toán với con số 70:
giả dụ muốn tăng cái gì đó gấp đôi trong 10 năm thì mỗi năm phải tăng 7%.
Vừa lên lãnh đạo vào cuối năm 2012,
khi kinh tế Trung Quốc còn tăng được hơn 7% một năm, thì Tập Cận Bình đã đề ra
mục tiêu cho đảng là tăng lợi tức gấp đôi trong 10 năm, kể từ năm 2010. Điều ấy
có nghĩa là kinh tế vẫn phải tăng trưởng ít ra là 7% một năm cho đến kỳ hạn của
Kế hoạch Năm năm là vào năm 2020. Mâu thuẫn về lượng này là chuyện lý thú.
RFI: Thưa anh, thế còn về phẩm thì Kế hoạch Năm năm này sẽ có gì
là hay không ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Ngoài yêu cầu tăng trưởng về số lượng như đã nói, tôi
nghĩ rằng Kế hoạch Năm năm được mở ra như những nan quạt rất rộng. Nhiều phần
thì họ sẽ công bố gần 10 hướng phát triển mới, nhắm vào việc cải cách và chuyển
hướng như những ưu tiên bao quát hơn trước.
- Đó là phải cải cách hệ thống bảo
vệ môi sinh, hệ thống tài chánh và doanh nghiệp nhà nước, hệ thống công chi thu
ngân sách, nhất là ngân sách địa phương đang bị thiếu hụt. Quan trọng nhất theo
tôi có thể là cải cách cả chế độ hộ khẩu để giải quyết yêu cầu xã hội và đô thị
hóa một cách quân bình và ổn định hơn.
- Về yêu cầu chuyển hướng thì như
các Hội nghị Trung ương trước đã đề ra mà chưa tiến hành là phải lấy tiêu thụ
nội địa làm lực đẩy thay thế dần đầu tư và xuất cảng và phải ra khỏi hình thái
tăng trưởng nhờ chế biến hàng tiêu dùng với lương rẻ mà bước lên trình độ sản
xuất những mặt hàng điện tử có giá trị cao hơn, với khí cụ kỹ thuật mới.
- Song song và ra khỏi nội tình
Trung Quốc thì Kế hoạch Năm năm mới cũng sẽ vạch ra lộ trình thực hiện các sáng
kiến được lãnh đạo đưa ra trước quốc tế, như Con Đường Tơ Lụa gồm có Nhất Đới
trên đất liền và Nhất Lộ ở ngoài biển, hoặc dự án Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng Cơ
sở Á châu gọi tắt là AIIB.
- Ngoài ra, Bắc Kinh có thể nêu ra
tiêu chí cụ thể cho việc nâng cao vị trí của đồng nhân dân tệ (yuan), thành
ngoại tệ giao hoán phổ biến như đồng đô la Mỹ, đồng euro của châu Âu, đồng bảng
Anh hay đồng yen Nhật.
- Trong tháng tới, Quỹ Tiền tệ Quốc
tế có thể thông báo quyết định chấp thuận cho đồng yuan được vào rổ ngoại tệ
Trích xuất Đặc biệt như bốn đồng tiền kể trên. Khi đó Ngân hàng Trung ương và
các doanh nghiệp sẽ phải làm những gì để tăng ưu thế và sức giao dịch của đồng
bạc ?
- Sau cùng, có khả năng Kế hoạch Năm
năm này cũng kết thúc đợt ba và sau cùng của chiến dịch diệt trừ tham nhũng mà
Tập Cận Bình đã đề ra. Mục đích có thể là chính trị nội bộ mà cũng có thể nhắm
vào việc trấn an quốc tế, các đảng viên và cả tư doanh vì sự xáo trộn quá lớn
xuất phát từ những đợt thanh trừng các đảng viên cao cấp vì tội tham nhũng.
RFI: Như anh vừa trình bày Kế hoạch Năm năm này có nhiều tham
vọng vì mở ra những nhiệm vụ bao quát hơn cho đảng viên và các cấp nhà nước.
Chúng ta có thể hiểu ra tham vọng ấy của thế hệ lãnh đạo như Tập Cận Bình và Lý
Khắc Cường vì năm hoàn tất kế hoạch thứ 13, là 2020 cũng là thời điểm đảng Cộng
sản Trung Quốc chuẩn bị Đại hội khóa 20 để đưa một thế hệ khác lên thay. Anh
vừa nói đến mục tiêu của Tập Cận Bình khi mới nhậm chức là sẽ nhân lợi tức gấp đôi
vào năm 2020, như vậy có phải Kế hoạch Năm năm này sẽ là một dấu ấn cùa Tập Cận
Bình không?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ như vậy, nhưng còn phải chờ xem hai chuyện. Thứ
nhất là con voi trắng lù lù trong nền kinh tế Trung Quốc là khối nợ trị giá từ
25 đến 28 ngàn tỷ đô la. Nó chưa được giải quyết, chưa thể giải quyết và đang
di căn thành một bong bóng trái phiếu khổng lồ sẽ có ngày vỡ.
- Thứ hai là trước khi đến Đại hội
Khóa 20 thì Đại hội Khóa 19 vào cuối năm 2017 phải xác nhận ai là người sẽ lên
kế vị Tập Cận Bình, có thể là Bí thư Hồ Xuân Hoa của tỉnh Quảng Đông. Khi ấy,
lãnh đạo đảng xử trí ra sao về khối nợ này và sự nghiệp Tập Cận Bình sẽ được
đánh giá từ đó, chứ không ở tốc độ tăng trưởng bề nào cũng phải thấp hơn 7% nếu
họ thật sự muốn chuyển hướng.
RFI: Câu hỏi sau cùng thưa anh, nếu so sánh với các Kế hoạch Năm
năm thời Mao Trạch Đông thì Kế hoạch Năm năm ngày nay có gì là tiến bộ hơn?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Mao Trạch Đông ngày xưa còn ngây dại và duy ý chí học
theo mô hình Xô viết với ông thầy là các cố vấn Liên Xô nên muốn công nghiệp
hóa bằng bước nhảy vọt vĩ đại: từ một nền kinh tế nông nghiệp còn khép kín với
bên ngoài, qua các chỉ tiêu máy móc về kỹ nghệ nặng và làm cả nước chết đói.
- Ngày nay, lãnh đạo Bắc Kinh học
theo Nhật Bản và Nam Hàn nên có chủ trương và đường hướng linh động hơn và càng
ngày càng linh động của một nước tân tòng, mới công nghiệp hóa.
- Tuy nhiên, sự kiện đảng Cộng sản
Trung Quốc vẫn còn đề ra kế hoạch ngũ niên với chỉ tiêu tăng trưởng như vậy cho
thấy hệ thống chính trị và cả tổ chức quyết định về kinh tế thật ra chưa đổi so
với thời Mao. Nhật Bản hay Hàn Quốc cũng có khuynh hướng đề ra các ưu tiên
trường kỳ cho tư doanh phát triển với hậu thuẫn của bộ máy nhà nước, và đã từng
bị khủng hoảng kinh tế hay tài chánh trên lộ trình đó. Nhưng Seoul và Tokyo
không bị khủng hoảng xã hội và chính trị, và người ta chẳng thấy cái nạn dân
chúng biểu tình bạo động chống chính phủ. Tại Trung Quốc, trung bình mỗi ngày
có 500 vụ biểu tình lớn nhỏ mà báo chí không được quyền tường thuật rộng rãi.
Cho nên lãnh đạo ở trên cứ vẽ họa đồ về con đường 5 năm trước mặt nhưng vẫn có
thể bị ngạc nhiên bất ngờ
Nguồn: http://dainamaxtribune.blogspot.com/
No comments:
Post a Comment