Hai Ngày Gác ở Nghĩa Trang Quân Đội

HAI NGÀY GÁC Ở NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI 

Đầu tháng 12/1972, tôi đang học giai đoạn 2 quân sự (học chỉ huy cấp trung đội) thuộc

khóa 3/72 sinh viên sĩ quan (SVSQ) Trường Bộ binh Thủ Đức, thì được lệnh dừng huấn

luyện để cùng các khóa khác đi chiến dịch giành dân trước ngày Hiệp định Paris có hiệu

lực (27/1/1973). Song vì tôi nằm trong danh sách 60 SVSQ khóa 3/72 đã trúng tuyển sức

khỏe phi hành, nên không phải đi chiến dịch, mà ở lại gác doanh trại và chờ ngày chuyển

sang Không quân để học lái máy bay.

GÁC XÁC ĐỒNG ĐỘI

Nếu trừ 60 người ở lại chờ sang Không quân, thì khóa tôi có hơn 700 SVSQ đi chiến

dịch, mỗi SVSQ về một ấp, ăn ngủ tại trụ sở xã, ban ngày SVSQ cùng trưởng ấp và vài

lính Nghĩa quân đi vào từng xóm, để giải thích Hiệp định Paris sẽ ngừng bắn vào ngày

27/1/1973. Lúc đó, chỗ nào của quân đội VNCH kiểm soát là phần đất quốc gia, cấm

quân Mặt trận Giải phóng xâm nhập, đồng bào phải treo Quốc kỳ VNCH, nếu phía bên

kia lén treo cờ MTGP thì đồng bào phải báo chính quyền, quân đội để hạ cờ. Đồng bào

không được đi vào vùng của MTGP kiểm soát.

Ai dè đúng một tuần sau khi đi chiến dịch, thì có tin báo về thằng Nhạn đã tử trận. Nhạn

cùng ông trưởng ấp và 2 lính nghĩa quân đi trên ghe máy vào xóm để tuyên truyền, khi

ghe chạy qua đám dừa nước rậm thì bị trái lựu đạn ném lên ghe nổ, kèm theo hàng loạt

đạn AK bắn xối xả. Bốn người trên ghe đều tử trận.

Nhạn cùng trung đội 3 (đại đội 34) với tôi, tôi nằm giường trên, nó nằm giường dưới.

Nhạn con nhà giàu, đẹp trai, mặt vuông, cằm bạnh, đeo kiếng cận, giọng nói rổn rảng. Nó

thường ca nhạc chế bài Love Story: “Bởi bà già rắc rối, cuộc tình rối rắm, ôi biết nói gì,

thì đành nói dối…”. Nhìn tướng nó rất thọ, không có biểu hiện gì là chết yểu, trừ một

điều tôi phát hiện là một tuần trước khi đi chiến dịch, da mặt nó từ màu xạm đầy vết lõm

mụn bọc, bỗng dưng chuyển sang màu trắng xanh như người đau gan.

Nhạn chết trận, ông nội Nhạn không cho quàng linh cữu Nhạn tại nhà ở Sài gòn, mà

quàng Nhạn tại Nghĩa trang Quân đội. Trong đại đội 34 có 10 thằng ở lại chờ qua Không

quân được xe GMC chở từ Thủ Đức lên nghĩa trang gác linh cữu Nhạn. Bọn tôi mặc đồ

tiểu lễ màu vàng, đeo dây biểu chương, mỗi ca gác một tiếng gồm hai đứa bồng súng

chào, đứng nghiêm như trời trồng ở đầu hòm. Bọn tôi thay phiên gác từ 7 giờ sáng đến 5

giờ chiều thì xe GMC chở về Thủ Đức, sáng hôm sau xe chở lên gác tiếp.

Bấy giờ là thượng tuần tháng 12/1972, chiến trường Bình Long và Kontum đã kết thúc,

Cổ thành Quảng Trị đã tái chiếm, nhưng quân VNCH còn đánh tái chiếm vùng nam Sông

Thạch Hản và vùng Cửa Việt với tổn thất nhân mạng lớn, nên Nghĩa trang Quân đội có

rất nhiều quan tài tử sĩ. Nếu từ bên ngoài nhìn vào, phía tay phải khu nhà quàng có

khoảng 70 quan tài xếp thành 2 dãy của hạ sĩ quan, binh lính theo đạo Phật. Bên trái nhà

quàng có khoảng 50 quan tài của hạ sĩ quan, binh lính theo đạo Công giáo. Ở sảnh giữa

chỉ có ba quan tài sĩ quan (một thiếu úy vinh thăng cố trung úy, một chuẩn úy vinh thăng

cố thiếu úy và Nhạn là SVSQ vinh thăng cố chuẩn úy).

DÂY CHUYỀN AN TÁNG

Mặc dù bên trong các quan tài đều được bọc thiết và hàn chì, nhưng mùi hôi vẫn xông ra

nồng nặc, do xác lính chở về đến đây đều sình thối. Nhìn số quân mới biết đa số các anh

đều còn rất trẻ, sinh từ năm 1954 đến 1952 (18-20 tuổi) và thuộc các bình chủng thiện

chiến: Nhảy dù, TQLC, Biệt động quân. Do quân đội VNCH tôn trọng tâm linh của tử sĩ,

nên nghi lễ an táng tại Nghĩa trang Quân đội với thể thức rất trang trọng nhưng không che

giấu được những chi tiết thê lương! Bên dãy quan tài theo đạo Phật, vị sĩ quan tuyên úy

Phật giáo, mặc áo cà sa vàng, đầu cạo trọc, mẫn cán lần lượt đọc kinh cúng cơm trưa và

cúng cơm chiều từ quan tài này đến quan tài khác.

Vì mùi rất hôi, nên tang gia của các tử sĩ đều không đến gần quan tài, mà ở tại khu nhà

nghỉ cách đó 100 mét. Khi đến lượt cúng cơm, nhà sư tụng kinh với hai người lính Liên

đội Chung sự đứng hầu hai bên bàn thờ, tang gia mới đến quỳ trước bàn vong. Khi thầy

tụng đến đoạn: “Kiềng tiền tửu châm, nhị tuần lễ nhị bái…” thì người lính hầu bưng nhạo

rượu châm thêm ba ly rượu trên bàn thờ và vợ con tử sĩ lạy 2 lạy. Phần lớn tử sĩ chỉ có

người vợ trẻ, bà mẹ trên tứ tuần và anh chị em ruột đến. Không hiểu sao it tử sĩ có bố đến

dự, một số vợ tử sĩ bồng con nhỏ trên tay với vành khăn tang. Khi thầy đọc dứt bài kinh

cúng cơm, hai người lính hầu bê cái bàn thờ sang quan tài kế bên, tang gia của quan tài kế

bên liền đến dời chiếc chiếu từ quan tài vừa tụng xong sang quan tài của người thân để

quỳ. Tang gia của quan tài vừa tụng xong khóc tức tưởi trên hành lang trở về nhà nghỉ.

Một vòng cúng cơm 70 quan tài phải mất 3 tiếng đồng hồ. Tôi thấy thương vị sư tuyên úy

và hai anh lính hầu phải chịu mùi hôi suốt 6 tiếng/ngày. Trong khi đó, bên phía 50 quan

tài tử sĩ theo đạo Công giáo thì có nghi thức gọn hơn: Vị linh mục tuyên úy mặc áo dài

thụng màu đen, một tay cầm chén nước thánh, một tay cầm nhành hoa, rãi nước lên đầu

quan tài, miệng đọc kinh, cũng có hai anh lính hầu đứng nghiêm chào. Một tour làm phép

rửa tội cho 50 quan tài như vậy chỉ mất một giờ. Tất cả quan tài đều phủ Quốc kỳ to kèm

vành khăn tang nhỏ, Quốc kỳ dành để vinh danh Tổ quốc, khăn tang để tạ tội vì chết

trước cha mẹ các anh, tôi không cầm được nước mắt khi nghĩ đến ý nghĩa đó.

Bình quân mỗi ngày, đội quân mai táng phải chôn phân nửa số quan tài đang quàng và

đội quân tẫn liệm phải điền vào chỗ trống 60 quan tài mới. Liên đội Chung sự (lo hữu sự

cuối cùng cho binh sĩ) phụng sự tử sĩ từ lúc nhận xác đến lúc xây phần mộ. Cấp số của

Liên đội khoảng bằng đại đội, nhưng không gọi là đại đội vì binh sĩ gồm đủ sắc lính: Một

toán lính quân nhu đóng hòm, một toán lính quân y rửa xác, cho vào bọc nylon và đưa

vào ngăn lạnh. Ngoài ra, mỗi binh chủng: Hải quân, Không quân, TQLC, Nhảy dù, Biệt

động quân, Thiết giáp, Quân đoàn…phải cử hai hạ sĩ quan biệt phái về Nghĩa trang Quân

đội vừa để làm dàn chào đội quân danh dự, vừa nhận xác tử sĩ thuộc binh chủng của mình

để báo cáo về đơn vị và trích quân bạ của tử sĩ đó để viết điếu văn. Tất cả các quân nhân

biệt phái đó đều dưới quyền chỉ huy của viên trung úy Liên đội trưởng, nếu tôi nhớ không

lầm tên ông là Xuân.

PONCHO BUỒN PHỦ KÍN ĐỜI ANH.

Trung úy Xuân xuất thân từ trường Sĩ quan Thủ Đức nên rất mến khóa đàn em tụi tôi. Tôi

là thằng vốn hiếu kỳ, nên ngoài giờ gác hay đi theo trung úy Xuân để biết hết các khâu

vận hành của Nghĩa trang. Đa số xác tử sĩ tử trận ở Vùng III được đưa đến bằng xe GMC

bít bùng (vì gần), Các tử sĩ ở Vùng 1, II, IV (xa) đều được tẫn vào quan tài và chở bằng

máy bay C.130 về Tân Sân Nhất, rồi xe GMC chở về nghĩa trang. Một số xác tử sĩ ở

Vùng III nếu có dịp được chở về bằng trực thăng UH. Nghe tiếng trực thăng hạ thấp,

trung úy Xuân rủ tôi ra bãi đáp nhận xác. Anh cơ phi trực thăng cho biết, một trận đánh ở

Hậu Nghĩa đến ngày thứ ba mới lấy được 5 xác tử sĩ này ra. Xác được bọc kín bởi

Poncho (dùng làm áo mưa, làm võng, nếu ghép 3 cái thì thành lều chung cho 3 binh sĩ) và

được buộc bằng dây dù vào băng ca. Do xác sình và bọc kín, nên Poncho phồng lên,

những chỗ buộc dây dù thì khuyết lõm xuống, trông giống như đòn bánh tét mới nấu

chính.

Tôi không biết, trước khi NS Phạm Duy phổ thơ bài "Kỷ vật cho em" hay thi sĩ Linh

Phương sáng tác bài thơ này, đã có nhìn thấy cảnh tượng này không, mà viết lời thơ, ca

quá chính xác: “Anh trở về anh trở về hàng cây nghiêng ngả - Anh trở về, có khi là hòm

gỗ cài hoa - Anh trở về trên chiếc băng ca - Trên trực thăng sơn màu tang trắng (trực

thăng cứu thương sơn màu trắng có chữ thập đỏ) - Anh trở về chiều hoang trốn nắng -

Poncho buồn liệm kín hồn anh…”

10 người lính của trung úy Xuân khiêng 5 băng ca vào phòng tắm xác. Cơ phi trực thăng

chạy vào kho lấy 5 băng ca đã rửa và sấy khô đem lên trực thăng, giống như người uống

xá xị phải trả lại vỏ chai. Tại phòng rửa xác, các anh lính mang khẩu trang dùng dao cắt

đứt dây dù, rồi tưới nước compound và dùng vòi nước cực manh phun vào Poncho bung

ra, một vài con còng núp dưới lớp poncho bị nước bắn lên cao. Sau khi xác tử sĩ sạch

máu me, các anh lính chung sự dùng dao, kéo hớt quân phục rất chật ra, rồi phun "bọt

tuyết" lần nữa cho xá nude sạch, mới cho vào túi nylon và đưa vào ngăn lạnh. Trung úy

Xuân cho biết, từ năm 1966 (khi bắt đầu nhận xác trận Đồng Xoài) đến trước Tết Mậu

Thân xác tử sĩ về ít, nên bên quân y còn lấy da thịt từ chỗ kín đem vá đắp các vết thương

hở lớn ở chỗ dễ nhìn thấy trên thi hài tử sĩ để thân nhân nhìn bớt đau lòng. Còn bây giờ

xác nhiều, quá vết thương ra sao cứ để vậy.

Các hạ sĩ quan biệt phái có trách nhiệm lấy thẻ bài của tử sĩ cùng binh chủng và báo về

đơn vị. Đơn vị trưởng báo về Bộ Tổng tham mưu để ký quyết định thăng cấp và tặng huy

chương cho tử sĩ, đồng thời báo về tiểu khu nơi thân nhân tử sĩ cư ngụ. Tiểu khu có trách

nhiệm lấy xe chở thân nhân tử sĩ đến Nghĩa trang quân đội. Liên đội Chung sự phát mùng

mền chiếu gối lẫn đồ tang cho thân nhân tử sĩ, cấp thức ăn cho thân nhân (món ngon

giống đám giỗ). Sau khi ổn định chỗ ăn ở, thân nhân được đưa xuống phòng lạnh nhận

xác tử sĩ để liệm theo ngày giờ mà thân nhân đã xem bói. Xác nào mất thẻ bài hoặc có thẻ

bài nhưng để lâu quá mà thân nhân chưa đến nhận thì cũng đưa ra liệm và chôn theo nghi

thức. Vì vậy, có những quan tài đề tên rất lạ như: “Phi hành đoàn C.47”. Trung úy Xuân

cho biết, khi lính hành quân vào mật khu, phát hiện có 5 cái sọ nằm gần xác máy bay

C.47, không thấy xương thân thể, không thấy thẻ bài, bèn nhặt về giao Nghĩa trang.

Trung úy Xuân cho bỏ 5 sọ vào chung một quan tài coi như tạm liệm, và báo cho Không

quân sưu tra, chiếc C.47 rơi tại tọa độ đó là phi vụ nào, hồi năm nào, mới biết phi hành

đoàn tên gì? Có một quan tài gắn hình một cô gái cười tươi rất đẹp, tôi tưởng là nữ quân

nhân, ai dè Trung úy Xuân giải thích, trong túi áo tử sĩ có tấm ảnh cô gái này, nhưng

trong bóp tử sĩ lại không có ảnh anh ta, mà thân nhân chưa đến nhận, nên anh em tẫn liệm

tạm lấy hình người yêu gắn ở đầu hòm mong vong linh tử sĩ tạm vui.

Vì chỉ huy các tử sĩ đều ở chiến trường, nên trung úy Xuân phải thay mặt chỉ huy tử sĩ

đọc quyết định thăng thưởng huy chương - cấp bậc và đọc điếu văn. Một ngày chôn 60 tử

sĩ, trung úy Xuân phải đọc 60 quyết định thăng cấp, 60 quyết định tặng huy chương và 60

điếu văn ngắn. Do các quyết định đều do Bộ tổng tham mưu ký, nên theo hệ thống quân

dai, trung úy Xuân phải thừa lệnh nhiều nấc: "Thừa lệnh đại tướng Tổng tham mưu

trưởng, thừa lệnh trung tướng tư lệnh quân đoàn, thừa lệnh chuẩn tướng tư lệnh sư đoàn,

thừa lệnh đại tá tiểu khu trưởng tiểu khu Biên Hòa, tôi trung úy Xuân xin đọc quyết định,

đọc điếu văn…". Sau khi trung úy Xuân đọc điếu văn, một phút mặc niệm bắt đầu, ba

lính quân nhạc thổi bài Exodus bằng kènTrumpet và 12 người lính chung sự bồng súng

chào ở hai bên hòm. Lúc hạ huyệt cũng với tiếng kèn đưa tiễn, 12 người lính bắn 12 phát

súng chỉ thiên. Có những bà vợ trẻ, bà mẹ tứ tuần đòi nhào xuống huyệt chết theo chồng

mình, con mình. Tôi đứng nghiêm đưa tay lên chào tử sĩ không quen biết lần cuối mà

không cầm được nước mắt.

Hai ngày ngày gác ở Nghĩa trang, tôi mới thấy được thi thể không lành lặn của người lính

hy sinh và thấy được nỗi đau của những người vợ trẻ, mẹ trẻ. Nhân 40 năm kỷ niệm ngày

30/4, tôi bên thua cuộc, trong số một triệu người buồn trong ngày này như ông Võ Văn

Kiệt nói, xin viết bài này kính mong Bên thắng cuộc hãy mở lòng từ bi, hỷ xả cho Nghĩa

trang quân đội được tu bổ và tồn tại để một triệu người buồn đỡ tủi nhục.