Nguyên Lam & Nguyễn Xuân Nghĩa,
RFA Ngày 151014
"Diễn đàn Kinh tế"
Dân Việt
Nam phải biết nhiều hơn về những ngả đường mới cho sự thịnh vượng của mình
Sau khi Hiệp ước TPP vượt qua được
một bước then chốt vào mùng năm vừa qua, tình hình kinh tế của các nước Đông Á
sẽ biến chuyển ra sao? Câu hỏi đó dẫn chúng ta về hai đầu máy kinh tế trong
vùng là Trung Quốc và Nhật Bản và về những bài toán an ninh đang đặt ra trong
khu vực Đông Nam Á. Nguyên Lam yêu cầu chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa
phân tích bối cảnh đó trong chương trình Diễn đàn Kinh tế tuần này.
Nguyên
Lam: Xin kính chào ông Nghĩa. Thưa ông,
chúng ta còn non ba tháng nữa là sẽ hết năm 2015 đầy biến động kinh tế tài
chính lẫn an ninh trên toàn cầu. Nếu việc Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái bình
dương gọi tắt là TPP đã tiến được một bước then chốt sau năm năm đàm phán giữa
12 quốc gia trên vành cung Thái bình dương, người ta chưa thấy ngay kết quả vì
từng nước còn phải vượt qua tiến trình phê chuẩn và tổ chức để áp dụng. Trong
khi ấy, kinh tế Trung Quốc ngày càng có dấu hiệu trì trệ đáng ngại cho các nước
khác trong khu vực. Vì vậy, kỳ này chúng tôi xin đề nghị ông trình bày cho bức tranh
toàn cảnh của khu vực Đông Á trong những tháng cuối năm.
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Khi theo dõi tình hình và nhất là trước sự quan tâm của
thính giả, tôi xin đi vào vấn đề an ninh trước khi phân tích tình hình kinh tế.
- Trước hết, khi thăm viếng Hoa Kỳ tháng
trước, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố bên Tổng thống Barack Obama rằng Trung
Quốc không muốn quân sự hóa biển Đông Nam Á. Sự thật không hẳn như vậy vì Bắc
Kinh tiếp tục củng cố hệ thống quân sự trên các đảo nhân tạo họ xây dựng tại
vùng quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp với các nước. Cũng vì vậy mà Hoa Kỳ
bắn tiếng là sẽ điều động chiến hạm vào phạm vi 12 hải lý của các đảo nhân tạo
này để khẳng định việc bảo vệ quyền tự do hàng hải của các nước. Thật ra chiến
dịch mệnh danh “tự do hàng hải”, gọi tắt là “Fonop” mới chỉ được các
giới chức Mỹ loan báo chứ chưa có cơ sở hay thời điểm rõ rệt bằng cuộc thao
dượt hải quân mệnh danh là “Malabar” giữa Hoa Kỳ và Ấn Độ trong khu vực
Ấn Độ dương. Năm nay lại có thêm Nhật Bản với sự tham gia của hàng không mẫu hạn
Theodore Roosevelt cùng một tiềm thủy đĩnh nguyên tử. Tôi thiển nghĩ rằng đấy
là chỉ các tín hiệu thăm dò vì cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc và Nhật Bản đều đang có
ưu tiên khác.
Nguyên
Lam: Như vậy, ông cho là việc chiến hạm
Hoa Kỳ xuất hiện tại vùng biển Đông Nam Á trong vài ngày hay vài tuần nữa như
các giới chức quân sự Mỹ đã bắn tiếng chỉ là tín hiệu trắc nghiệm phản ứng mà
thôi? Thế thì ưu tiên của Trung Quốc trong thời gian tới là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Hôm Thứ Ba 13 vừa qua, chúng ta có thêm chỉ dấu từ Trung
Quốc về nạn kinh tế sa sút qua thống kê suy sụp về xuất nhập khẩu trong Tháng
Chín khiến các thị trường tài chính thế giới đều sụt giá. Như vậy, xu hướng
đình đọng kinh tế của Trung Quốc ngày càng rõ hơn và dù Bắc Kinh có can thiệp
vào các thị trường cổ phiếu hay ngoại hối thì cũng chỉ để hãm đà suy giảm chứ
không thể đảo ngược nổi trào lưu này.
- Nói về ưu tiên thì trong Tháng 10
này lãnh đạo Bắc Kinh phải tổ chức Hội nghị Ban chấp hành Trung ương kỳ 5 của
Khóa 18 để 205 Ủy viên Trung ương đảng hoàn tất văn kiện chỉ đạo cho Kế hoạch
năm năm, từ 2016 đến 2020. Sau kỳ họp đó, ta sẽ thấy Bắc Kinh xác định thực tế
suy trầm và đề ra nhiệm vụ phương hướng cải cách và quản lý kinh tế cho năm
tới. Các nước nên theo dõi việc thảo luận, tranh luận hay chỉ tiêu tăng trưởng
năm tới để thẩm định khả năng quản lý kinh tế của Bắc Kinh.
- Ngoài ra, cũng thuộc bối cảnh cần
chú ý, lãnh đạo Trung Quốc còn phải tiến hành đợt kiểm tra thứ ba và sau cùng
của chiến dịch diệt trừ tham nhũng và truy cứ trách nhiệm đảng viên cán bộ
trong vụ sụt giá cổ phiếu lẫn các tai họa dồn dập tại Thiên Tân trong Tháng Tám
vừa rồi. Cũng trong chiều hướng ấy, ta còn phải xét tới số phận của 26 doanh
nhiệp nhà nước đã bị điều tra về tham nhũng để thẩm xét ý chí cải cách cơ chế
và chuyển hướng kinh tế của lãnh đạo Trung Quốc.
Nguyên
Lam: Như ông vừa trình bày thì từ nay
đến cuối năm, ưu tiên của Bắc Kinh là giải quyết các bài toán kinh tế và chính
trị nội bộ nên những biểu dương về sức mạnh quân sự họ trình bày trong Tháng
Chín có khi chỉ là mặt nổi bên ngoài đế trấn an ở bên trong, có phải vậy không?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ thế và không mấy lạc quan về khả năng ứng
phó của họ mà chờ đợi hàng loạt tin tức về thanh lọc hàng ngũ hoặc truy lùng
các ngân hàng chui đã dính dấp vào việc tẩu tán tài sản ra ngoài. Ngoài một núi
nợ xấu thì giải quyết các bài toán kinh tế tài chính ấy là công việc gần như
toàn thời của các cơ quan hữu trách trong bộ máy đảng và nhà nước. Tôi e rằng
Chủ tịch Tập Cận Bình đang gặp nhiều khó khăn hơn là bên ngoài có thể nghĩ.
Nguyên
Lam: Bước qua nền kinh tế đứng hàng thứ
ba của địa cầu là Nhật Bản thì ông thấy tình hình ra sao?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Chính quyền của Thủ tướng Shinzo Abe đã lấy rủi ro lớn
khi tiến hành việc bình thường hóa vai trò quân sự của Nhật qua một khóa họp
kéo dài của Hạ viện và tung ra một kế hoạch cải cách mới. Uy tín của Chính
quyền có sa sút nên ông Abe vừa phải cải tổ Nội các và trong mấy tháng tới sẽ
ra sức kích thích kinh tế. Với lạm phát không tăng, xuất khẩu sút giảm trong
tình trạng trì trệ chung của khu vực Đông Á, kể cả Trung Quốc, Nhật Bản sẽ còn
bơm tiền và có khi chấp nhận tình trạng ngược ngạo là tài trợ với lãi suất âm.
Có thể là vào một kỳ sau chúng ta sẽ tìm hiểu sâu xa hơn về kinh tế Nhật Bản
trong bối cảnh của việc áp dụng Hiệp ước TPP.
Nguyên
Lam: Thưa ông, giữa hai cường quốc kinh
tế đều có vấn đề nan giải trong nội bộ thì các quốc gia Đông Nam Á sẽ xoay trở
thế nào?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ là chúng ta cần chú ý đến ba chuyện trước mắt.
Thứ nhất là tình trạng sa sút kinh tế của Trung Quốc sẽ còn gây nhiều biến động
cho các nước lân bang, nhất là khiến hối suất hay tỷ giá đồng bạc càng giảm so
với đồng Mỹ kim. Thứ hai, nạn sụt giá nguyên nhiên vật liệu, kể cả xăng dầu,
tiếp tục gây khó khăn cho các nước xuất khẩu thương phẩm. Thứ ba là Ngân hàng
Trung ương Hoa Kỳ sẽ phải nâng lãi suất, dù rất nhẹ và nhiều phần là vào tháng
cuối năm khiến các nước Đông Nam Á càng thêm kẹt vì khung cảnh quốc tế.
- Trong ngắn hạn thì như vậy, nếu
nhìn ra một viễn ảnh xa hơn thì ta không quên là từ năm 1997 rồi từ Thượng đỉnh
tại Bali của Indonesia vào năm 2003, Hiệp hội 10 Quốc gia Đông Nam Á gọi tắt là
ASEAN đã đề xuất sáng kiến hội nhập kinh tế vào một khối thống nhất. Đó là Cộng
đồng Kinh tế ASEAN, viết tắt là AEC. Tiêu chí của kế hoạch lớn lao này là thành
lập một thị trường chung cho toàn khối vào năm 2020. Nhưng đến Thượng đỉnh của
khối ASEAN vào cuối năm 2007, các nước quyết định hoàn thành Cộng đồng Kinh tế
ASEAN sớm hơn hạn định, không phải là năm 2020 mà vào cuối năm 2015, ngày 31
Tháng 12 tới đây. Ngay trước mắt thì kỳ hạn ấy là một dịp cho các nước kịp thời
thực thi việc hội nhập về cả kinh tế lẫn xây dựng hạ tầng cơ sở với nhau hầu
tránh được những hiệu ứng bất lợi đến từ Trung Quốc hay Nhật Bản.
Nguyên
Lam: Tức là trong khi dư luận quốc tế
xôn xao và chú ý đến Hiệp ước Xuyên Thái bình dương TPP thì 10 nước của Hiệp
hội ASEAN đã có một kế hoạch hội nhập từ trước rồi và đến cuối năm nay thì coi
như phải hoàn tất. Thưa ông, đặc tính của việc hội nhập ấy là gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Từ 12 năm trước, Hiệp hội ASEAN muốn lập ra một thị
trường chung cho toàn khối, từ sản xuất đến buôn bán với nhau, trong mục tiêu nâng
cao sức cạnh tranh và phát triển công bằng của cả khu vực và hội nhập khu vực
này vào nền kinh tế toàn cầu. Muốn tiến tới một thị trường có bốn đặc tính ấy,
các nước đã vạch ra lộ trình hợp tác như phát triển nhân dụng, tiêu chuẩn hóa
khả năng chuyên môn của nguồn nhân lực và thường xuyên tham khảo ý kiến chung
về chính sách kinh tế, tài chính và về các biện pháp tài trợ xuất nhập khẩu,
v.v…
- Ngoài ra, trước khi Bắc Kinh quảng
cáo cho “Con Đường Tơ Lụa” hay tung sáng kiến và bạc tiền về “Ngân hàng Đầu tư
Hạ tầng Cơ sở Á châu”, gọi tắt là AIIB, thì thật ra Hiệp hội ASEAN đã đề xướng
việc nối kết mạng lưới hạ tầng cơ sở vật chất lẫn điện tử giữa các nước, tạo
nền móng cho việc giao dịch và lập ra chuỗi cung ứng trên không gian mạng, kêu
gọi sự tham gia của tư doanh, v.v….
- Người ta quá chú ý đến ảnh hưởng
của Trung Quốc mà quên rằng các nước ASEAN đã tiến hành những việc cụ thể ấy
trong thực tế với nhịp độ khá nhanh. Vì vậy mà họ mới đặt kỳ hạn hoàn thành sớm
hơn. Tôi nghĩ rằng trong khi chuẩn bị điều kiện hội nhập vào khu vực TPP sẽ chỉ
có trong thực tế của vài năm tới, Việt Nam nên cho quốc dân và doanh nghiệp
biết rõ hơn về sự xuất hiện của Cộng đồng Kinh tế ASEAN trong vài tháng tới,
trước khi ASEAN chính thức công bố vào ngày 31 Tháng 12 này. Đấy cũng là một
bước không nhỏ cho nỗ lực “Thoát Tầu” và khai thác cơ hội mới của một kỷ nguyên
mà kinh tế Trung Quốc hết còn là hãng xưởng toàn cầu như trong mấy chục năm
qua. Việc hội nhập kinh tế ASEAN còn là mối lợi an ninh chiến lược khi Bắc Kinh
đang uy hiếp nhiều nước trong khu vực.
Nguyên
Lam: Khi chúng ta tạm tổng kết về tình
hình kinh tế trong mấy tháng cuối năm thì Nguyên Lam thấy viễn ảnh ngắn hạn có
thể là sự sa sút hay suy trầm xuất phát từ Trung Quốc. Nhưng nếu nhìn xa hơn
chân trời ngắn hạn của một năm thì các nước Đông Nam Á và riêng Việt Nam cũng
có nhiều triển vọng khả quan và rộng lớn hơn cho lâu dài. Thưa ông có phải vậy
không?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi thiển nghĩ như vậy và cho là Việt Nam đang có một
bước hội nhập chặt chẽ hơn vào Cộng đồng Kinh tế ASEAN dù sao cũng đã quen
thuộc và gắn bó. Từ bước hội nhập đó như một cuộc thao dượt, Việt Nam có thể mở
ra một khung cảnh hợp tác rộng lớn và đa diện hơn, đó là Khu vực TPP. Muốn như
vậy thì nên rà soát lại xem các xứ khác chuẩn bị và tổ chức ra sao để gia tăng
khả năng cạnh tranh bằng năng suất cao chứ không bằng lương thấp.
- Khi hội nhập vào kinh tế ASEAN rồi
cả khối TPP có 800 triệu dân, Việt Nam có thể trui rèn khả năng cạnh tranh và
còn tìm ra nhiều nguồn cung ứng khác về đầu tư, kỹ thuật và nguyên vật liệu để
khỏi lệ thuộc vào kinh tế Trung Quốc rồi bị Bắc Kinh uy hiếp về an ninh. Người
dân Việt Nam phải được biết rõ hơn về những ngả đường mới và sẽ tự chuẩn bị cho
mình cơ hội tranh thủ những mục tiêu cao xa hơn. Hãy nhớ đến kinh nghiệm của
Hàn Quốc và Đài Loan tại Đông Bắc Á để khỏi làm một nước chậm tiến trong khối
ASEAN hay là một quận huyện vệ tinh của Bắc Kinh.
Nguyên
Lam: Ban Việt ngữ đài Á châu Tự do xin
cảm tạ ông Nghĩa về cuộc trao đổi hôm nay.
Nguồn: http://dainamaxtribune.blogspot.com/
No comments:
Post a Comment